Duke qenë profesor dhe njohës i mirë i gjuhëve shqipe, latine dhe greke në Universitetin e Kalabrisë, ai zbuloi se në Iliadën e Homerit dhe në shkrimet e autorëve antikë, ndodhen shumë fjalë të gjuhës pellazge, që kanë të njëjtin kuptim si në gjuhën e sotme shqipe.
Edhe germat e përdorura në të dyja poemat e Homerit janë germa të abecedarit pellazg, i njohur qysh në kulturën pellazge Vinkë-Turdas (mijëvjeçari 6 p.e.s.) dhe i përhapur më pas në viset e tjera të mesdheut, që e huazuan grekët dhe latinët…
Studimi modern i gjuhës shqipe mund të themi se ka filluar me dijetarin dhe gjuhtarin e shquar arbëresh Zef Krispi, i cili në vitin 1831 botoi librin “Shqipja nëna e gjuhëve”.
Ky është studim madhor për gjuhën shqipe dhe Krispin duhet ta njohim si themeluesin e studimit modern të gjuhës shqipe dhe Albnologjisë. Prandaj libri i tij duhet të jetë si kurani dhe bibla e të gjithë studiuesve të gjuhës shqipe.
Por vepra e tij me rëndësi të madhe, fatkeqësisht nuk njihet nga gjuhtarët shqiptar, ata pa baza shkencore i mohojnë arritjet e Krispit, nuk e studiojnë atë dhe nuk e pëmendin asnjë herë në referimet shkencore.
Duke qenë profesor dhe njohës i mirë i gjuhëve shqipe, latine dhe greke në Universitetin e Kalabrisë, ai zbuloi se në Iliadën e Homerit dhe në shkrimet e autorëve antikë, ndodhen shumë fjalë të gjuhës pellazge, që kanë të njëjtin kuptim si në gjuhën e sotme shqipe.
Duke bërë krahasimet e nevojshme midis gjuhëve të mësipërme dhe thelluar në literaturën përkatëse, ai arriti të zbulojë fjalë të lashta, me të cilat ndërtoi edhe fjalorin pallazgjisht-shqip.
Me ndryshime të vogla, janë po ato fjalë si në njërën ashtu edhe në tjetrën. Kështu ai arriti në përfundimin se gjuha shqipe e ka zanafillën tek gjuha pellazge, tek Homeri.
Krispi shkruan:
“Duke gjurmuar origjinën e gjuhës greke, është një gjë e bukur të shohësh se si ajo të kthen, në pjesën e saj më të madhe, te shqipja. Si nuk u dashka, pra, të ngjallë një interes të madh kjo gjuhë, mbase më e lashtë se greqishtja dhe, në thelb, gjuha me të cilën flitej në shekujt para Homerit?”
Fjalori pellazgjisht-shqip i Krispit (sipas Liljan Peza 2014) FJALË PELLAZGE SHQIP FJALË PELLAZGE SHQIP
luftulla-peza-gjuha-pellazge-hitite-shqipe
Fjalori pellazgjisht-shqip i Krispit (sipas Liljan Peza 2014)
FJALË PELLAZGE SHQIP FJALË PELLAZGE SHQIP
- Priam
- Helen
- Deukalion
- Mysc
- crye
- crue
- dora
- me diegune
- me ditum
- me dezur
- nani
- diellios
- chien
- prusc, pruss
- dora
- scambi
- pem
- bist
- zien
- ziarm
- mij
- duri, druri
- vent
- dervent
- scop
- si
- sit
- pyel
- uli
- denso
- plot
- me lutem
- schypeia
- zaal, zal
- therune
- me preem
- me ngrane
- me kruem
- diers
- me eschelë
- me ruotun
- grua
- chata
- skepëtim
- printh
- i parë jam
- e lëna
- dheu ka luan
- mish
- krye, koka
- krue, kroi, burimi
- dora
- me djegun, me djeg
- me dit, di
- me ndez
- tani
- dielli i mbrëmjes
- qen
- prush
- dora
- shkambi, shkëmbi
- pema, frutat
- bisht
- zjen
- zjarrm, zjarr
- miu
- druri
- vend
- vend si portë, si derë
- shkop
- sy
- sytë
- pyll
- ylli
- i dendur
- plot
- lutemshqipja, shqiponja
- zallishte
- ther
- pres, me pre
- me ngranë
- me krue
- djersë
- me e shkel
- ruaj
- grua
- hata
- shkreptima, rrufeja
- prind
- frikë
- bastinë
- pituem
- punuem
- prim
- gneri
- kurm
- hund
- sisa
- camb
- krypa
- ngrane
- stepia
- luem
- lam
- kuituer
- brescen
- jurti
- i rij
- ve
- pata, pota
- sa ast
- si ist
- mir
- chiel
- schioch
- strat
- bukrë
- lucta
- buzë
- capschiore
- drith
- bucca, bucel, bek
- falem
- byk
- barth
- curr
- dialthi
- clan
- drapen
- skepari
- hiri
- molë
- lule
- frikë, dridhje, ankth
- pronë vogël toke
- pyes
- punoj
- prij, shkoj përpara
- njeri
- kurm, trung
- hundë
- sisa
- kambë
- krypa, kripa
- me ngran
- shtëpia
- lyej
- laj
- kujtoj
- breshër
- i urti
- i ri
- ve, veza
- pata
- sa asht
- si është
- mir
- qiell
- shok
- shtrat
- i bukur
- lufta
- buzë, puthje
- kafshore, kafshatë
- drith
- buka
- falem, përshëndes
- byk, kashtë
- i bardhë
- korrur
- djali
- qaj
- drapri
- sqepari
- hiri, hijeshi
- molla
- lule
Duke studiuar Iliadën dhe Odisenë kemi gjetur se ato fillojnë me fjalë të gjuhës shqipe:
Edhe në poemën ODISEA titulli dhe fjalët e para të këngës së parë i përkasin gjuhës pellazge:
ODDYSSEY Titulli i poemës
- Ἄνδρα μοι ἔννεπε… fjalët e para të
- këngës së parë = Odhës, udhës, udhëtar
- = ANDRA MOI ENEPE = Andër moj më jep
Edhe germat e përdorura në të dyja poemat e Homerit janë germa të abecedarit pellazg, i njohur qysh në kulturën pellazge Vinkë-Turdas (mijëvjeçari 6 p.e.s.) dhe i përhapur më pas në viset e tjera të mesdheut, që e huazuan grekët dhe latinët, për të shkruar gjuhët e tyre. Por më tepër fjalë shqipe në Iliadë ka gjetur studiuesi A. Boçi (2012).
Këto të dhëna të rëndësishme duhet të ishin në themel të gjuhësisë sonë, si dokumenti më i vjetër i shkruar i gjuhës shqipe, por gjuhtarët dhe historianët tanë nuk duan ti pranojnë, duke shkelur të gjitha rregullat shkencore.
Ps.
Pjesë e shkëputur nga një shkrim më i gjatë i autorit Luftulla Peza.
