Histori e jashtzakonshme e një njeriu që dha jetën për Shqipërinë,ësht ajo e Lefter Talos nga zona  Vurgut që i përkiste minoritetit grek,por që lindi në ishullin e Korfuzit nga një baba grek dhe një nënë shqiptare.

Cili është personaliteti që dha jetën për Shqipērinë ? Si u përplas me ekstremistët e “Vorio Epirit” ? Çfarë shkruante ai për shqiptarët edhe pse nuk ishte shqiptar ? SHPERNDAJE sepse e vërteta duhet të flasë,shkruan gazetari dhe dokumentaristi i famëshëm Marin Mema i cili ka bërë dokumentarin për Top Channel,të cilin mund ta shihni në Youtube,këtu:

Pse i konsideroi banorët e Britanisë, “hordhi barbarësh që shkëmbejnë gratë dhe torturojnë pulat”.
Fraza e famshme e Jul Cezarit përmbledh fitoren e tij mbi mbretin Pharnaces II të Pontit në Zela në 47 pes. Në atë kohë lufta civile romake ishte në kulmin e saj. Cezari luftonte kundër Senatit, të kryesuar nga Pompeu. Pas fitores së tij, Cezari do të mblidhte të gjitha pushtetet në duart e tij, duke anuluar në thelb Republikën Romake. Mbretëria e Pontit, në bregdetin jugor të Detit të Zi, ishte një armik problematik i Romës për vite me rradhë. Duke ditur se Cezari ishte i përqendruar në betejën kundër Pompeut në Egjipt, mbreti Pharnaces mendoi se kishte një mundësi për të rimarrë disa nga territoret e humbura dhe kështu pushtoi Cappadocia. Solli një goditje të rëndë ndaj rezistencës së rraskapitur romake, ndërsa pati zëra se torturoi robërit romakë.

Kur Cezari u kthye nga Egjipti, vendosi t’i jepte një mësim të mirë Pharnaces. Mundi në Zela, ushtrinë e madhe dhe të mirë organizuar ponte në vetëm pesë ditë dhe nuk mund të mos mburrej në lidhje me të në një letër dërguar mikut të tij, Amantio në Romë. Pra, kështu doli fraza. Suitonios madje pretendon se Cezari tha frazën e famshme duke shëtitur me kalin e tij menjëherë pas betejës. Ishte një moment vendimtar në luftën civile kundër Pompeut dhe mbështetësve të tij dhe në karrierën e Cezarit.
Fushata në Britani.

Kishte mbizotëruar pikëpamja e gabuar se fraza lidhet me pushtimin e Cezarit të Britanisë. Kjo do të ishte mjaft e vështirë pasi fushata në ishullin e veriut nuk ishte shumë e kënaqshme. E pushtoi dy herë, në vitet 55 dhe 54 para Krishtit. Zbarkimi i parë ndodhi në Deal të Kent. Nuk kishte asnjë port natyror dhe ushtarët duhej të binin në ujëra të thella dhe të pllaquriteshin drejt forcës së madhe britanike që ishte mbledhur në breg. E vetmja gjë që i mbante nën kontroll vendasit, të cilët ishin pikturuar në ngjyrë blu, ishin katapultat romake dhe anijet. Pas disa betejave të vogla, Cezari vendosi të kufizonte humbjet e tij dhe u tërhoq në Galicia. Një vit më pas u kthye me 10.000 burra duke lundruar në lumin Thames dhe u përpoq të vendoste një aleat romak si mbret. U largua pak më vonë pas duke shprehur ankesën se nuk kishte diçka që ia vlente në Britani dhe se vendasit ishin veçse një hordhi barbarësh me qeverisje të keqe që shkëmbenin gratë dhe torturonin pulat. Asnjë romak nuk mbeti në ishull. Historia e pushtimit u skenua për nder të Senatit: pushtimi i “tokës përtej oqeanit” forcoi profilin e Cezarit në atdheun e tij dhe përcaktoi marrëdhëniet midis Romës dhe Britanisë. Tregtia dhe ndikimi romak vazhdoi të rritet pa nevojën për pushtim të plotë. Kur kjo ndodhi, 96 vite më vonë nga perandori Claudius, u deshën katër legjione, vetëm 15% të totalit të trupave romake, për të përfunduar punën. K.E/

Me këtë emër njihet e permendet edhe në ditët e sotme kjo vajzë fisnike, e bija e Smajl Martin Vuksanit, bajraktarit të Grudës. Kjo vajzë “me dy zemra”, e cila ia kalonte shumë burrave për pjekuri e trimëri, lindi në Grudë në vitin 1870. Krahas me bajraktarin, Dedë Nika, gjendej në çdo mbledhje që organizonte paria e vendit. Gjatë luftimeve në Malësinë e Madhe, por sidomos ditën kur u bë mësymja në Deçiq, kjo vajzë fatose, me flamurin e Shqipërisë në dorë, i dha kushtrimin luftëtarëve, e në zë të sajë i madh e i vogël u turrën në Deçiq.

I ati i Tringës, si udhëheqës i forcave mbrojtëse të degës së Lidhjes së Prizrenit për Grudë dhe si udhëheqës që nuk lejonte, së bashku me shumë të tjerët, që të coptohen trojet shqiptare, me shumë trima lufte dhe krerë të Grudës, dënohet për çështje patriotike në vitin 1883 nga ana e Divani Harbit (Gjyqit ushtarak turk) dhe u transferua në vitin 1886 në Dinari Bekir, – Anadolli Lindore, ku edhe mbas disa vjetësh vdes. Disa vite më parë, më 1880 gjatë luftës kundër armikut, të dy vëllezërit e Tringës Zefi dhe Gjoni, mbeten të vrarë. Në këtë mënyrë Smajl Martini mbet pa djalë, përkatësisht pa trashëgimtar të drejtpërdrejt. Atëherë Tringa vendosi të mos martohet dhe u bë një virgjëreshë e betuar (burrneshë).

Tringa u bashkua me kryengritësit dhe u dallua në Betejën e Deçiqit. Mori pjesë në Memorandumin e Greçës, më 23 qershor, 1911.
Gazeta New York Times e ka etiketuar si “Zhan d’ Ark” shqiptare dhe eshte nga nga grate heroike me te njohura te Ballkanit.
Vdiq në 2 nëntor 1917, dhe u varros në tokën e familjes në malet e Grudës brenda fshatin Kshevë, sot në Mal të Zi. Dy vjet më vonë, ushtria malazeze shkatërroi varrin e saj.

Të gjitha të dhënat historike duke përfshirë fotografitë tregojnë qartë e pa dyshim se ai që sot quhet Novi Pazar dhe gjendet në territorin e Serbisë së sotme,ka qenë vendbanim exkluziv shqiptar si shumë vende e krahina të tjera në Ballkan,por të cilat janë shkombtarizuar,në këtë rast sllavizuar!

këtë e dëshmon edhe shkrimi i vititi 1910 në gazeten në edicionin frangjisht “Journal de Salonique”.

Ne kete gazete te vitit 1910 jipen keto te dhena.
Shkruan Qaz Rudi

Kazaja e Pazarit te Ri (Novi Pazar) kishte 81 fshatra dhe 896 familje.
Sjenica 1 fshat dhe 505 familje.Akova (Bijelo Polje) 47 fshatra dhe 1266 familje.
Kolashini 27 fshatra dhe 757 familje.

Marre nga Arkivi Kombetar i Frances

/Xh.A./proinformacion.com//InforCulture.info

Hartë e zotërimeve të familjes së Dukagjinëve në shek. XV. (Harta është botuar nga historiani Ivan Božić në “Nemirno Pomorje XV veka”, viti 1979)

Sipas Gjon Muzakës, në “Historia e Gjenealogjia e shpisë së Muzakajve”, shkruar në vitin 1510:

“….Dukagjinët kishin në zotërim vendin e quajtur Zadrima, vendet e quajtura Fandi, Malin e Zi, Pultin dhe Fletin, aty ndërtuan një kështjellë të quajtur Fleti, e patën një qytet të vogël me emrin Shati. Sot të gjitha thirren Dukagjin… Zotni Dukagjini (Duka Gjin Tanushi) u vra nga banorër vendas në Ndërfanë, pasi Dukagjini kishte vrarë Peshkopin (e Dioqezës së Arbërit) në kishën e Shën Mërisë së Ndërfanës. Shpëtoi vetëm një djalë i tij, që u rrit nga Shtjefen Progano në fshatin ‘Calameri’. Kur djali u rrit, u rikthye në zotërimet e babait të tij…”

Kjo histori është e ngjashme edhe me gojëdhënat e krahinës. Në Blinisht, bri luginës së Fanit, është ruajtur toponimi “Varri i Dukës”, që tradita vendase e lidh me Dukagjinët (Gjin Tanushin).

Sipas albanologut kroat Milan Sufflay, referuar në një dokument të vitit 1281: “Emri i Dukagjinëve rrjedh nga Gjin Tanushi, i cili kishte marrë titullin e Dukës ‘Ducam Ginium Tanuschium Albanensem’. Kjo familje e madhe sundonte viset ndërmjet Lezhës dhe Fandit, me seli në Lezhë.”

Studiuesit Dhimitër Shuteriqi, Injac Zamputi, at Bernardin Palaj, Aleksandër Meksi, etj, kanë mbështetur tezën e vazhdimësisë, nga princat e Arbërit tek Dukagjinët. Në Gëziq (Ndërfanë), është zbuluar nga Theodor Ippen në vitin 1901, dhe më pas nga Dhimitër Shuteriqi dhe Mark Tirta në vitet 60-të, stema heraldike dhe mbishkrimi epigrafik i Principatës së Arbërit. Stema heraldike e Principatës së Arbërit (shqiponja me një kokë) është trashëguar edhe nga familja e Dukagjinëve. Sipas studiuesve në fillim shek. XIII, Ndërfana ishte qendra kryesore e Principatës së Arbërit.

Gjon Muzaka, më vonë (fund shek. XIV) Fandin (krahina rreth lumenjëve të Fanit, apo vendshtrirja e Mirditës) e përmend si pjesë të zotërimeve të Tanush Dukagjinit, çka përkon edhe me dokumentet veneciane të shek. XV. Dokumentet veneciane të shek. XV, japin të dhëna të rëndësishme për zotërimet e familjes së Dukagjinëve, me ndryshime të here pas herëshme, në varësi të rrethanave historike.

Sipas një dokumenti venecian të dates 24 maj 1402, Pal dhe Tanush Përlati (nga familja e Dukagjinëve), pasardhës të Tanush Dukagjinit, ishin zotërues të Përlatit dhe zonës për rreth. Sipas dokumentit në fjalë, fshatrat e tyre ishin djegur e shkatërruar nga ushtritë osmane.

Sipas një dokumenti venecian të vitit 1458, familja e Nikollë Dukagjinit, kishte në zotërim 32 fshatra të Dibrit dhe Fanit të Madh, fshatra të hershëm të vendshtrirjes etno-gjeografike të Mirditës. Dokumenti e thotë qartë, që Nikollë Dukagjini para se të vdiste i kishte lënë në zotërim të birit, Dragës, 25 fshatra të Dibrit dhe 7 fshatra të Fanit të Madh. Në dokument përmenden: Kashnjeti, Kuzhneni, Vela, Gjashi i Velës, Rreja (Velës-Kryezezit), Gjegjani, Gojani, Meshurdhi (Gëziq-Simon), Shpërdhaza, Munegja, Gjunala (Kaçinar), Kalori, Fregna, Melgushi (Kashnjet), Rrasi, Skanda, Terdhoti (në afërsi të Shkozës), etj. Pjesa më e madhe e fshatrave që përmenden në dokument kanë pasur vazhdimësi banimi. Janë edhe disa fshatra që nuk janë identifikuar, të cilët mund të jenë shpopulluar apo kanë ndryshuar toponimi në rrethana të caktuara historike. Edhe Vau-Shkjeza e Rubikut me zonën për rreth, sipas një dokumenti venecian të vitit 1450, ishte pjesë e zotërimeve të Nikollë Dukagjinit.

Rilindasi arbëresh, Jeronim De Rada (mësues, botues, studiues, folklorist, filolog, poet dhe shkrimtar), në librin “POEMI ALBANESI, ndër të tjera shkruan: “Nikollë Dukagjini ishte Princi i Mirditës.”

Sipas albanologut Italian, Zef Valentini (Giuseppe Valentini), në mes shek. XV, fshtrat përgjatë luginës së Fanit të Vogël, ishin pjesë e zotërimeve të Pal Dukagjinit.

Në vitin 1447, Pal Dukagjini i dhuroi abacis së Shën Llezhdrit në Orosh, një kryq argjendi me mbishkrime latine (punuar nga Niksa Adamoviç nga Raguza).

Siç shihet nga harta, disa nga vendbanimet e rëndësishme në zotërimin e Dukagjinëve në Mirditë, ishin Ndërfana, Rubiku, Blinishti, Kashnjeti, etj.

Vendshtrirja etno-gjeografike e Mirditës, përmendet në dokumentet historike të paktën nga shek. XII-XIII me emrin Fandi apo Ndër-Fanda, d.m.th krahina rreth lumenjëve të Fanit (Fandit).

| MIRDITA: Histori dhe aktualitet |