Origjina e treves se Malsise se Madhe, ze fill qe ne antikitet. Ne te kaluaren ilire zona e Malsise se Madhe ishte pjese e “Maleve te Labeateve” (mons labeatis). Me pushtimin romak kjo zone vendoset nen administrimin e vendasve, por ne varesi romake.

Duke ardhur drejt mesjetes, rrenjet e kesaj treve fillojne te dalin nga mjegulla dhe te behen me te prekshme. Sipas Edit Durhamit: “vendi ne veri te Shkodres, i quajtur Malsia e Madhe, eshte djepi i pese fiseve te medha: Hotit, Grudes, Kelmendit, Kastratit dhe Shkrelit. Revista “Hylli i Drites”, per Malsine e Madhe shkruan… me fjalen Malci e Madhe diftojme njato vise qe perfshijne bajraket e famshem e kreshnike te Hotit, te Grudes, te Kelmendit, te Triepshit, te Kojces, te Kastratit e te Shkrelit. Sipas autorit Nikolla Spathari, ky eshte nje kuptim i kufizuar i percaktimit te Malsise se Madhe. Ai e konsideron Malsine e Madhe si nje “federate”, ne te cilen perfshihen “pese malet” e Malsise dhe gjashte bajraket e Rranxave (Reci, Lohja, Rrjolli, Grizha, Kopliku dhe Buz e Ujit).

Gjate historise, bajraket e Rranxave kane qene perkrah bajrakeve te “Maleve”, si ne luftra, edhe ne kuvende. Ka deshmi qe faktojne se sa here eshte kerkuar, bajraktari i Hotit ka leshuar kushtrimin jo vetem per “Malet”, por edhe per “Rranxat”. Te gjithe rreshtoheshin sipas rendit te caktuar me ne krye bajraktarin e Hotit. Jo vetem ne luftera, por edhe ne kuvende, bajraktaret e “Maleve” dhe te “Rranxave” kishin vendin e vet te caktuar sipas ketij rendi: Hoti, Gruda, Kelmendi, Kastrati, Shkreli, Reci, Lohja, Rrjolli, Grizha, Kopliku, dhe Buza e Ujit. Por duhet pranuar se “Malet” jane pjesa me homogjene dhe autoktone e Malsise se Madhe, ndersa “Rranxat”, kane pesuar ndryshime te medha demografike. Para pushtimit osman, ne shek. XV, Malsia e Madhe bente pjese ne Principaten e Pultit.

Nga: Prof.as.dr. Tomi Treska

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here