Në vitin 335 pes, Aleksandri i Madh bëri fushatë kundër fiseve armiqësore përgjatë lumit Danub për të siguruar sigurinë e territorit të tij evropian përpara se të pushtonte Perandorinë Persiane. Menjëherë pasi vendosi paqen në fiset e Danubit, Aleksandri mori një lajm shqetësues – Mbreti Kleit i Ilirisë, i cili iu nënshtrua babait të Aleksandrit në vitin 349 pes, kishte nisur një rebelim kundër Maqedonisë. Për t’i bërë gjërat edhe më keq, Kleitus nuk ishte vetëm; fisi Autariatae i dha mbështetjen e tij mbretit ilir dhe Princi Glaucias i Taulantëve gjithashtu ngriti një ushtri për të mbështetur rebelimin e Kleitit.
Rreth kohës që Aleksandri mori lajmin, ai po qëndronte me aleatin e tij, mbretin Langaros, sundimtarin e Agrianisë. Me të dëgjuar për rebelimin, Langaros ofroi të pushtonte personalisht tokën e Autariatëve, në mënyrë që Aleksandri të mund të marshonte kundër Ilirisë pa asnjë shpërqendrim. Ndërsa mbreti Langaros shkatërroi Autariatae, Aleksandri i Madh marshoi shpejt drejt selisë së Kleitit në qytetin e Peliumit. Ai kaloi mirë (siç bënte zakonisht) dhe mbërriti në qytet përpara se Princi Glaucias të ishte në gjendje të përforconte qytetin me trupat e tij taulantiane. Megjithatë, me mbërritjen e maqedonasve, forcat ilire në Pelium u tërhoqën në sigurinë e qytetit të tyre dhe të dyja palët u përgatitën për një rrethim.
Megjithatë, ardhja e shpejtë e princit Glaucias me një ushtri të madhe taulantiane e bëri të pamundur vazhdimin e rrethimit. Nëse Aleksandri do të sulmonte qytetin, Glaucias me siguri do t’u vinte në ndihmë mbrojtësve. Në të kundërt, nëse maqedonasit do të lëviznin kundër taulantëve, ushtria ilire do të sulmonte ndërsa Aleksandrit do t’i kthehej shpina. Aleksandri gjithashtu nuk mund të lejonte që ngërçi të vazhdonte, sepse Glaucias po ngacmonte çdo grup pastruesi maqedonas që dërgohej në fshat.
Siç thuhet, Aleksandri ishte i bllokuar midis një shkëmbi dhe një vendi të vështirë. Ai kishte nevojë të arratisej, por Kleitus dhe Glaucias nuk do ta bënin të lehtë për të; të dy udhëheqësit planifikuan të sulmonin sapo panë që Aleksandri filloi të tërhiqej. Megjithatë, Aleksandri i Madh kishte një plan, ndonëse një plan të çuditshëm dhe të pazakontë, megjithatë një plan njësoj.
Aleksandri vendosi që edhe pse nuk mund të angazhohej ende fizikisht me ushtritë e armikut, ai prapë mund të sulmonte mendjet e tyre. Kështu, mbreti maqedonas marshoi trupat e tij në një vend shumë të dukshëm dhe bëri një shfaqje mbresëlënëse. Ishte koha që taulantët dhe mbrojtësit e Peliumit të dinin se me kë kishin përballë. Me sytë e armikut mbi të, Aleksandri bëri që e gjithë ushtria e tij të kalonte nëpër një sërë stërvitjesh komplekse ushtarake, të gjitha këto u kryen në heshtje të plotë dhe të plotë. Stërvitjet vazhduan aq gjatë sa trupat e Kleitus dhe Glaucias të mahniteshin plotësisht nga shfaqja e stërvitjes dhe disiplinës maqedonase. Megjithatë, diçka ndryshoi papritur në ushtrinë maqedonase – kolona e majtë e ushtrisë së Aleksandrit nxitoi në front në një formacion pykë. Më pas, në një kontrast drastik me heshtjen e mëparshme, e gjithë ushtria maqedonase filloi të bërtasë me tallje, ndërsa me zë të lartë i shtrëngonte armët dhe mburojat së bashku.
Sulmi psikologjik i Aleksandrit u dha një goditje të rëndë forcave të shokuar të armikut, veçanërisht taulantëve. Një pjesë e konsiderueshme e ushtrisë së Princit Glaucias thuhet se ishte aq e tmerruar sa vrapuan në panik drejt sigurisë së mureve të Peliumit. Sido që të ishte, shfaqja e Aleksandrit shkaktoi mjaft kaos në radhët taulantiane, saqë u shfaq një hendek i madh në forcat e tyre, duke i lejuar ushtrisë maqedonase të bënte një përpjekje për t’u arratisur.
Duke parë hapjen, Aleksandri u nis shpejt në veprim. Ai dërgoi kalorësinë e tij përpara për të pastruar taulantët e mbetur në rrugën e tyre. Pengesa kryesore në rrugën e arratisjes së Aleksandrit ishte një lumë ose përrua i vogël që ushtrisë së tij do t’i duhej të kalonte. Uji ishte mjaft i cekët për të qëndruar brenda, por do të ngadalësonte përparimin e tij. Kjo ishte edhe më shqetësuese sepse, në kohën kur Aleksandri arriti në lumë, forcat e Kleitit dhe Glaucias kishin rifituar qetësinë e tyre dhe kishin filluar të ndiqnin ushtrinë maqedonase.
Aleksandri nxitoi ushtrinë e tij në lumë, duke i urdhëruar harkëtarët të vazhdonin të lëshonin breshëri të vazhdueshme me shigjeta, edhe kur ata luftonin kundër rrymës së ujit. Kur inxhinierët maqedonas të rrethimit arritën në anën tjetër të lumit, ata vendosën katapulta dhe ata gjithashtu filluan të lëshojnë predha kundër armiqve që po afroheshin. Shigjetarët, katapultat dhe disa akuza të shpejta kundër grupeve kundërshtare që u afruan shumë, i lejuan ushtrisë maqedonase të kalonte me sukses lumin praktikisht të padëmtuar.
Teksa Kleitus dhe Glaucias shikonin mbretin maqedonas të tërhiqej nga fusha e betejës, ata ndjenë se kishin fituar një fitore të madhe. Edhe pse Aleksandri kishte shpëtuar, rebelët e hoqën me sukses rrethimin e Peliumit. Të bindur se Aleksandri po vraponte në shtëpi për në Maqedoni, Kleitus dhe Glaucias fushuan së bashku me forcat e tyre diku jashtë Peliumit. Ata ishin aq të sigurt se kishin thyer shpirtin luftarak të Aleksandrit sa rebelët humbën çdo ndjenjë rregulli. Kampi dukej më shumë si një festë sesa një kampim ushtarak – nuk kishte roje, llogore apo ndonjë pamje muri. Ndoshta ata do të kishin vepruar me më shumë kujdes nëse do ta dinin se Aleksandri ishte ende në zonë dhe më shumë se i gatshëm për të luftuar.
Aleksandri kishte skautë që shikonin nga afër forcat e Kleitit dhe Glaucias. Ditën e tretë pas arratisjes së tij nga Peliumi, Aleksandri ishte gati të fillonte raundin e dytë të betejës. Nën mbulesën e natës, Aleksandri dhe trupat e tij marshuan në heshtje përtej lumit dhe në heshtje iu afruan kampit të armikut. Kur maqedonasit zunë pozicionet e tyre, Kleitus dhe Glaucias përsëri kishin neglizhuar ngritjen e rojeve, mureve ose ndonjë strukturë tjetër mbrojtëse rreth kampeve të tyre. Duke shtuar pasurinë e Aleksandrit, shumica e rebelëve me sa duket ishin në gjumë të thellë. Ushtria maqedonase arriti të rrëshqasë në kampin e armikut dhe filloi të therte ushtarët e fjetur.
Dikur gjatë sulmit të tmerrshëm të natës, ra një alarm – maqedonasit u zbuluan. Kur u zgjuan nga tmerri, ilirët dhe taulantët në panik nuk e kuptonin dot një kundërsulm, gjithçka që donin të bënin ishte të iknin dhe ia mbathën. Kampi zbriti në një eksod të hutuar, me burra të frikësuar që vraponin në të gjitha drejtimet. Trupat maqedonase gjuajtën dhe vranë shumë nga ushtarët që iknin dhe kapën të tjerë. Mbreti Cleitus dhe Princi Glaucias arritën të arratiseshin në atë natë kaotike. Pas takimit të tij me Aleksandrin, Kleitus vendosi të braktisë mbretërinë e tij dhe mori azil me Glaucias në tokat e taulantëve. Pas kësaj, ilirët nuk i dhanë më probleme Aleksandrit.
Shkruar nga C. Keith Hansley.
Atributi i figurës: (Alexander at the Granicus, pikturuar nga Charles Le Brun (1619–1690), [Public Domain] nëpërmjet Creative Commons).
Burimet:
Fushatat e Aleksandrit nga Arriani, përkthyer nga Aubrey de Sélincourt. New York: Penguin Classics, 1971.
Aleksandri i Madh nga Philip Freeman. New York: Simon & Schuster Paperbacks, 2011.
Aleksandri i Madh: Historia e një jete të lashtë nga Thomas R. Martin dhe Christopher W. Blackwell. Nju Jork: Cambridge University Press, 2012.
/thehistorianshut.com /Trungu & InforCulture
