Në përditshmërinë e të folurit në Kosovë, pothuajse secili prej nesh e ka dëgjuar shprehjen: “Hajde me kerr!”, “Kerri s’po ndizet!” apo “Ai kerri i vjetër mezi po ecë!”. Fjala “kerr” është bërë pjesë e gjuhës së përditshme, sidomos për t’iu referuar veturës ose makinës. Por pak kush e di se kjo fjalë ka një histori shumë më të vjetër sesa automjetet moderne.
Në fakt, “kerr” është një variant dialektor i fjalës “qerre”, e cila në të kaluarën nënkuptonte mjetin me rrota të tërhequr nga kafshët – si qerret me kuaj ose me qe, që dikur ishin mënyra kryesore e transportit në viset shqiptare.
Por rrënjët e kësaj fjale shkojnë edhe më thellë në histori. Ajo vjen nga latinishtja e vjetër – fjala carrus, që do të thotë “karrocë” ose “mjet me rrota”. Nga kjo rrënjë latine kanë dalë edhe shumë fjalë të ngjashme në gjuhë të tjera evropiane:
-
italisht carro,
-
frëngjisht char,
-
spanjisht carro,
-
anglisht car (veturë),
-
dhe madje rumunisht car.
Pra, “kerri” që sot e përdorim për veturë moderne, në të vërtetë është pasardhës i drejtëpërdrejtë i një fjale mijëravjeçare që dikur përshkruante qerren me rrota të drurit. Me kalimin e kohës, kuptimi u zhvendos bashkë me teknologjinë: nga qerret me kuaj, te veturat me motorë.
Në disa zona të Shqipërisë është ruajtur më shumë forma “qerre”, ndërsa në Kosovë, Gjakovë, Prizren e më gjerë, është përhapur më shumë forma e shkurtuar “kerr”, që tashmë e identifikon një veturë si pjesë të pandashme të jetës urbane moderne.
Dhe kështu, sa herë që themi “me kerr”, në fakt po përdorim një fjalë që lidh epokën e kuajve me epokën e motorëve — një shembull i bukur se si gjuha jonë ruan gjurmë të historisë njerëzore brenda vetes. /Trungu & InforCulture
