Njerëzit dikur besonin se të mësuarit e leximit ishte provë e progresit të njerëzimit. Ata vazhdojnë ta lëvdojnë zvogëlimin e analfabetizmit si një fitore të madhe. Ata dënojnë dhe qortojnë ata vende që kanë një përqindje të lartë të analfabetëve. Besojnë se leximi është një rrugë drejt lirisë.
E gjithë kjo është e debatueshme, sepse gjëja më e rëndësishme nuk është që të jesh i aftë të lexosh, por të kuptosh atë që lexon, të reflektosh dhe të gjykosh mbi atë që lexon.
Përtej kësaj, leximi nuk ka kuptim (dhe madje ai shkatërron disa cilësi automatike të kujtesës dhe vëzhgimit).
Por të flasësh për aftësitë kritike dhe mprehtësinë, duhet të përqëndrohesh shumë më lart se sa arsimi fillor dhe të marrësh në konsideratë një pakicë shumë të vogël.
Shumica dërrmuese e njerëzve, ndoshta 90 përqind e tyre, dinë se si të lexojnë por nuk e ushtrojnë inteligjencën e tyre përtej kësaj. Ata ia atribuojnë autoritetin dhe vlerën fjalës së shkruar, ose e anasjellta, e hedhin poshtë tërësisht atë. Duke qenë se këta njerëz nuk zotërojnë njohuritë e mjaftueshme për të reflektuar dhe gjykuar, ata besojnë – ose nuk besojnë – në mënyrë totale atë që besojnë.
Dhe duke qenë se këta njerëz zakonisht zgjedhin çështjet më të kollajta dhe jo ato më të vështira, ata janë ekzaktësisht në atë nivel, që i mundëson fjalës së shkruar që t’i bindë, pa ndeshur në asnjë kundërshti. Janë preja e përsosur e propagandës.
Jacques Ellul, “Propaganda: Formimi I qëndrimeve të njeriut”, 1965
