Qysh në gjysmën e dytë të shekullit XIX, stereotipi negativ për shqiptarët ka qenë i shprehur në një sërë librash të autorëve serbë pa ndonjë redaktim të veçantë shkencor. Më i përhapuri ka qenë, sigurisht, ai për urr,ejtjen ndaj serbëve, shkruan historianja serbe Olivera Milosavleviq.

Lexojeni të plotë tesktin e historanes serbe Olivera Milosavleviq, që është nxjerrë nga një punim i gjatë mbi raportet serbo-shqiptare:“Me politikën push,tuese të qeverisë serbe ndaj arbanasve, në kufirin perëndimor të Serbisë janë krijuar marrëdhënie të tilla që në të ardhmen e afërt vështirë mund të pritet paqe dhe gjendje stabile […] shtypi ynë, në një garë katastrofale për të ndihmuar një politikë të referuar dhe ekz,eku,tuar në mënyrë të neveritshme, me muaj dhe vite (ka) përhapur mendime tende,nci,oze për arbanasit […]

Ky është edhe sot mjeti i vetëm me të cilin shtypi shovi,nist krijon te populli serb urr,ejt,jen ndaj arnautëve “të egër”, duke fshehur, si nepërka këmbët e egërsirës, atë që populli serb ka bërë ndaj tyre. […] Ballkanicus dhe dr. Vlladan [Gjorgjeviqi] kanë shkruar nga një libër të plotë me dëshirë të qartë për ta ndrydhur këtë popull të mjerë arbanas dhe ta dëshmojnë paaftësinë e tij për një jetë të kulturuar dhe kombëtare. […] me qëllim që të dëshmojnë se ai popull si racë, nuk ka sens për jetë të kulturuar dhe të pavarur, ata gjithë atë që në prim,itiv,izmin e atij populli ekziston, e paraqesin jo si shprehje të shkallës së historisë në të cilën ata gjenden dhe nëpër të cilat kanë kaluar edhe popujt e tjerë, por si shprehje të paaft,ësisë së tyre ra,core për zhvillim kulturor në përgjithësi. […]15823552_921089291355174_6935300768473275820_n

Zelli i Ballkanicusit për nënvlerësimin e popullit arbanas si racë shkon deri aty ku rolin historik të Skënderbeut ia atribuon origjinës nga serbja Vojisllava” (Dimitrije Tucoviq [1914] 1980:17-44).Nuk mund të mohohet se sot shqiptarët konsiderohen si “ar,mi,qtë” më të mëdhenj të serbëve.Në qoftë se këtë mund ta shpjegojmë lehtë me ngjarjet aktuale politike dhe me përshkrimin e “karakterit” të tyre nga mediat e pahijshme, është e nevojshme që më seriozisht të analizohen arsyet e përbu,zjes së tyre që, ndonjëherë haptas e ndonjëherë fshehurazi, iu janë të eksp,ozuar gjatë gjithë shekullit XX.

Intelektualët bashkëkohorë shkruajnë për shqiptarët kryesisht brenda stereotipit për urr,ejt,jen e “lindur” të tyre ndaj serbëve dhe dëshirës për shkat,ërr,imin e tyre, i cili është produkt i “tipareve”, “prim,itiv,izmit” dhe “grab,it,jes” së tyre dominuese.

Autorët e vjetër, megjithatë, kanë insistuar edhe në një element. Kanë te,ntu,ar, mes tjerash, që të dëshm,ojnë se paaftësia e shqiptarëve për një jetë të pavarur shtetërore, përsëri vjen si pasojë e tipareve të tyre në “karakter”.Ata pohonin se fiset shqiptare nuk kanë nevojë për shtet e as aftësi që të konstituojnë kombin e vet.

Andaj, në përputhje me nevojat shtetëroro-politike të Serbisë, zgjidhjen e kanë parë në ndik,imet kolon,izue,se fisnore të cilat, me përfshirjen e shqiptarëve dhe terr,ito,reve të tyre në shtetin serb, do të mundësonin trajnimin e tyre për një jetë të civilizuar. Në këtë kuptim, klasifikimi i stereotipave nënçmuese për shqiptarët do të mund të bëhet në këtë mënyrë: “Shqiptarët i urr,ej,në serbët”: ata kanë veti specifike në “karakter” nga të cilat rrjedh kjo urr,ejt,je; shqiptarët janë konve,rtuar në masë të madhe, të ashtuquajturit serb të arba,niz,uar, me të cilat shpjegohen edhe dy “vetitë” e mëhershme.

Me këto vlerësime bashkëkohore me rregull shkojnë edhe ato që gjatë gjithë shekullit kanë variuar për shqiptarët të cilët nuk e kanë konstituuar kombin dhe të cilët nuk kanë aftësi civilizuese për organizimin e shtetit të pavarur, e produkti i stereotipit të fundit është edhe argumenti se Skënderbeu është serb.Me emrin shqiptar, nga mesi i viteve tetëdhjetë, në veçanti janë përdorur fjalët “gje,noc,id”, “shtypje”, “pl,açki,tje”, “dhu,nim”, andaj kono,taci,on nega,tiv ka mbajtur çdo përmendje e paki,cave kombëtare në fjalimet politike dhe private.

Pas librit për Kosovën të autorit Dimitrije Bogdanoviq të vitit 1985 dhe intervistave të tij të shpeshta po atë vit, të shkruarit për shqiptarët nga ana e intelektualëve serbë, ka qenë e pranueshme vetëm nëse është shkruar në drejtim të dëshmimit të “gje,noc,id,it të planifikuar” ndaj serbëve, ku vetë Bogdanoviq së shpejti është tejkaluar në të ngarkuarit nega,tiv ndaj objektit të analizës.

Bogdanoviq ka riak,tivi,zuar argumentin e vjetër se vendosja e shqiptarëve në tokat serbe nga shekulli XVII deri në kohën tonë, ka lënë “gjurmë të përgja,kshme të dhu,nës në ndërgjegjen historike të popullit serb”, derisa e ka shtjelluar me shembuj shtypjen indivi,duale, plaç,ki,tjen, masa,krat dhe “dë,bi,min e serb,ëve nga toka e tyre”, si dhe me argumente që baza e dëb,imit të shqiptarët duhet të kërkohet në islam,izi,min e tyre të përcjellë me asim,ilim dhe “dhu,në bru,tale”.Ashtu, sipas tij, populli serb është bërë vik,timë, jo vetëm të një elementi, por edhe të një “plani për shka,tërr,imin e tij fizik”.

Përhapja e një fotografie të tillë negative në një popull të tërë është bërë përmes vlerësimit të lëvizjes politike shqiptare si “agr,esi,ve, pushtuese, revan,shi,ste, kons,erva,tive dhe naci,on,aliste”, qëllimet e të cilit janë që të shkatër,rohet populli serb “me ndihmën e vr,asj,eve, dë,bi,mit, fshirjes së ndërgjegjes historike”, dhe “ta përvetësojnë tokën serbe” që “me plan ta thy,ejë dhe rrethojë popullin serb”.

Sipas Bogdanoviqit, teza për prejardhjen ilire të shqiptarëve është rac,iste sepse me të përcaktohet e drejta e tyre agrare për terr,itoret.Përveç kësaj, duke folur për migr,imin e serbëve në Ballkan, për kohën që e shënon si parahistori të shqiptarëve, ai përmend paraardhësit e shqiptarëve duke mos e defi,nuar kush kanë qenë ata (Bogdanoviq [1985] 1990:29–31,139,154,318–325,443–445).Për Radovan Samarxhiq “arbanasit“ qysh në shekullin e XVI kanë qenë në ekspa,nsion përderisa turqit janë ata të cilët “ua turr,in” serbëve “që si py,kë shkatë,rruese të futen në atdheun e tyre të vjetër”.

Sipas tij shqiptarët kanë sht,yp,ur popullin serb me “vr,as,je, pla,çkit,je, me dje,gien e tërë fshatrave, me vjed,hjen e tokës dhe isla,mizim të dhu,nsh,ëm” (Samarxhiq, 1989:123,253). As për Marko Mladenoviq, shpesh të pranishëm në publik, gje,noci,di dhe apart,eid në Kosovë nuk janë të konte,stueshëm, e tregimi për prejardhjen ilire është “mje,gull arke,ologj,ike” me qëllim që të pret,endo,jnë të drejtën e tyre për “gjoja atdheun e paraar,dhësve prehistorikë të shqiptarëve të sotëm”.

Ai thekson se deri në shekullin XVII në Kosovë nuk ka pasur shqiptarë, e që deri në Luf,tën e Dytë Botërore nuk kanë qenë shumicë. “Pers,ekut,imi i serbëve nga Kosova e Met,ohia shtrihet nga të padisi,plinu,arit deri tek ballistët, pra nga isl,ami deri tek nac,ion,ali,zmi ekstrem” (Mladenoviq, 1989:63–69).Sipas këtyre intelektualëve, nuk kon,testo,het as shfrytëzimi i fëmijëve për qëllime politike. Dallimi qëndron vetëm në kahun e përdorimit të tyre.

INTERESTING FOR YOU
Mgid
Mgid

Gljivice na noktima će nestati za 3 dana, zapišite recept!
Mikoherb

Nëse presioni është 140/90 – enët e gjakut duhet të pastrohen
Hypertea

Čitajte svima koje bole leđa!
Flexoren

Humbni 23 kg në një muaj – thjesht përdoreni këtë para ngrënies
Keto

Përderisa Bogdanoviq e sheh shfr,ytëz,imin e fëmijëve shqiptarë në “nxi,tj,en” e tyre për të su,lmu,ar fëmijët serb (Bogdanoviq [1985] 1990:312), Mladenoviq e sheh atë në shfr,ytëzi,min e tyre për të arritur dominimin në numër tek shqiptarët (Mladenoviq, 1989:86).

Atanasije Jevtiq thotë se qëllimi i shqiptarëve në Kosovë ka qenë prej kohësh ky: “Sa më shumë tokë, sa më shumë fëmijë dhe sa më shumë ar,më”, duke theksuar në veçanti “se fëmijët shqiptarë jo vetëm që janë “mani,pul,uar, por në thellësi janë mbushur me urr,ej,tje për gjithçka që është serbe dhe krishtere në Kosovë dhe Met,ohi”, duke ia atribuuar këtë prindërve, mësuesve, “fr,ymës primi,tive fisno,re” dhe “frymës mysli,mane” (Jevtiq, 1992:542–544).

Derisa, sipas Bogdanoviqit, shqiptarët kanë qenë mjet në duart e turqve, sipas Nikola Samarxhiqit ata kanë qenë mjet në duart e Kurisë Romake e cila “ka llogaritur në njerëz me fe të dobët, që e shkelin fjalën e dhënë, e të cilët ajo, pa shumë mundime, do t’i kthente në kato,likë”Duke dhënë karakteristikat e veta për shqiptarët, Samarxhiq përmend “natyrën e eg,ër të arbanasve”, “fuq,inë fantastike për ripro,dhim”, “ur,rejt,jen çnjer,ëzore”, “orgji të përgjakshme” (N. Samarxhiq, 1990:56, 60).

Përndryshe, gjatë viteve ’90, paradigmatik ka qenë shkrimi i Miodrag Joviçiqit në përmbledhjen Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Serbisë për serbët dhe shqiptarët në shekullin XX. Shqiptarët janë aty “arn,autët”, miz,orët dhe gr,abit,ësit, me pri,rjen për dhu,në “në gj,ak”. Edhe për Joviçiqin, islamizimi është përgjegjës për atë se pse shqiptarët kanë fituar nga turqit “carte blanshe që me miz,ori, gr,abi,tje dhe pl,açki,tje” të ter,roriz,ojnë popullsinë serbe.

Duke pranuar tezën se me traditë dhe me akumulimin e përvojës krijohen predi,spo,zita të caktuara biologjike dhe naci,onale, ai thekson se gjitha shtresave të popullsisë shqiptare “i ka hyrë në gj,ak dhu,na, por edhe urr,ej,tja ndaj popullsisë serbe, e cila është fajtore që është gja,llë”.

Analiza e ngjarjeve historike si “kthimi i borxheve” këtu ka ardhur më direkt në pah. Edhe pse e pranon se shqiptarët në Mbretërinë e Jugosllavisë “nuk kanë qenë adhurues të regj,imit”, megjithatë Joviçiq konstaton “se as për së afërmi nuk i kanë larë borxhet në mënyrë adek,uate që i kanë ndaj popullsisë serbe gjatë pusht,imit turk”.Në të njëjtin stil të historisë së merituar dhe pamerituar është edhe konstatimi se, duke pasur parasysh përvojat nga e kaluara, “pa,kic,at shqiptare në Serbi, thënë thjeshtë, nuk e kanë merituar auton,ominë e vet”.

Përkundrazi, atë (pakicën shqiptare) “sipas mendimeve të ndryshme” është dashur që në vitin 1945 “ta vendosin në një karantinë të veçantë” ku ajo do të detyrohej që të ofrojë dëshmi që është e gatshme për bashkëjetesë të civilizuar, e mandej t’u jepet autonomia. Shqiptarët janë “ar,m,iqtë e gja,kut të Serbisë dhe serbëve”, janë bartës të “shov,iniz,mit dhe raci,zmit ag,resiv”, që dëshm,on për “pamundësinë e krijimit të kushteve për bashkëjetesë normale të pjesëtarëve të etn,ite,ve të ndryshme në Kosovë dhe Met,ohi”.

Ata ndiejnë “urr,ejt,je të thellë ndaj Serbisë dhe serbëve”, e “sjelljen e tyre gje,nocid,ale” e kanë “punë shekullore”. Zgjidhjen e këtij problemi autori e sheh në ndryshimin e fotografisë ekz,istu,ese etn,ike të kra,hinës me kthimin e të dëb,uarve, me popullim të ri dhe susp,endim të auto,nomisë ekzis,tuese në kohë të caktuara (Joviçiq, 1991a:138–139,143–146,151–153).

Autorët bashkëkohorë shkruajnë për “inferi,oritetin historik të shqiptarëve” (Dragiq Kijuk, 1992: 411); për “gje,noci,din e hapur ndaj popullit serb”, për të cilën gjë gjatë shekullit XIX janë përdorur “pla,çk,itje, vr,as,je, përd,hun,ime dhe rrë,mb,im të grave të cilat më vonë janë konvertuar në isl,am” (Batakoviq, 1992a:453); për most,oleran,cën etnike dhe fetare ndaj serbëve e cila ka qenë “në themelet e gjitha lëvizjeve arbanase” (Batakoviq, 1991:38); për “bujën agre,sive dhe shkatërruese ndaj çdo gjëje që ishte serbe”, ashtu siç ka qenë “gjithmonë sjellja e tyre, ok,upu,ese dhe përvetësuese” (Jevtiq, 1992:542).

Duke iu referuar historisë shekullore të marrëdhënieve “serbo-shqiptare”, sot thuhet se “paraqitja e eg,ër e agr,es,ive e nac,ional,izmit e separ,atizmit shqiptar rregullisht ndodh kur çrregullohet baraspesha demografike”, që është në natyrën “e organizimit prim,itiv fisn,or” (Glushçeviq, 1992:620), si dhe që shqiptarët në pers,ekuti,min e serbëve kanë qenë “më radi,kal dhe më mi,zor nga të tjerët : ata kanë përdorur mjetet më bru,tale, sipas trad,itës së vet muhame,dano-tu,rke dhe fas,hi,sto-balli,ste” (Qosiq, 1992a:64).

Qysh në gjysmën e dytë të shekullit XIX, stere,otipi nega,tiv për shqiptarët ka qenë i shprehur në një sërë librash të autorëve serb pa ndonjë redak,tim të veçantë shkencor. Më i zgjeruar ka qenë, sigurisht, ai për urr,ejt,jen ndaj serbëve.

Madje edhe Haxhi Serafim Ristiq i ka përmendur shqiptarët si “ar,miq,të më të këqij të fesë krishtere dhe tor,turu,esit më të zi të të rinjve të shkretë” (Ristiq, 1864:40), kurse Radosavljeviq Bdin, me disponim të gjerë pat,riotik, duke numëruar mjetet që gjithë ar,miq,të e serbëve (komshinjtë) i përdorin në punën e përbashkët për shkatërrimin e serbëve, për shqiptarët shkruan se kanë përdorur “thi,ka, plu,hur dhe p,lum,b” (Bdin, 1903:15).

Haxhi-Vasileviq i ka vlerësuar arnautët si “kundë,rsht,arët më të fla,ktë të serbëve” (Haxhi-Vasileviq, 1906:61), “ar,miq,të e serbëve” (Haxhi-Vasileviq, 1909a:2), duke thënë se “serbët i vlerësojnë arna,utët si ar,miq,të më të mëdhenj të tyre dhe ata i kara,kteri,zojnë me këto fjalë: “ (Haxhi-Vasileviq, 1913a:143).

(Olivera Milosavleviq (1951-2015) ka qenë historiane serbe dhe ligjëruese në Fakultetin Filozofik në Beograd. Është e njohur për qas,jen kritike ndaj historiografisë bashk,ëkohore serbe dhe thy,e,rje,n e mit,eve kombëtare të përhapura në librat e historisë. Teksti i mësipërm është pjesa e parë e një punimi të gjatë të Milosavleviq mbi raportet ser,bo-shqiptare

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here