Shkencëtarët që studionin funksionimin e brendshëm të planetit u mahnitën kur zbuluan një “botë të re të fshehur” thellë brenda Tokës.
Shkencëtarët që studionin funksionimin e brendshëm të planetit u mahnitën kur zbuluan një “botë të re të fshehur” thellë brenda Tokës.
Zbulimi novator ka sfiduar shkencën e pranuar prej dekadash për bërthamën e brendshme ‘të ngurtë’ të Tokës.
Bërthama e brendshme e Tokës, pjesa më e brendshme e shtresës së planetit, kuptohet se është një top kryesisht i ngurtë prej hekuri dhe nikeli me një gjatësi prej rreth 1220 km dhe është përgjegjëse për gjenerimin e fushës magnetike.
Që nga vitet pesëdhjetë, shkencëtarët në përgjithësi kanë rënë dakord se bërthama e brendshme është e ngurtë dhe e rrethuar nga një shtresë metali të lëngshëm. Por sipas një studimi të ri të publikuar në Universitetin e Havait, bërthama ‘e ngurtë’ mund të jetë shumë më e fortë se sa dyshohej më parë.
Një ekip i udhëhequr nga Rhett Butler, një gjeofizik në Universitetin e Havait në Shkollën Manoa të Shkencës dhe Teknologjisë së Oqeanit dhe Tokës (SOEST), ka zbuluar se bërthama duket të jetë një përzierje e materialeve të buta, të ngurta dhe të lëngshme.
Kjo përzierje materialesh shtrihet në 150 miljet e sipërme të bërthamës së brendshme.
Deri më sot, shkencëtarët kanë arritur të arrijnë në thelbin e planetit vetëm falë magjisë së Hollywoodit. Për shembull, filmi i fatkeqësisë së vitit 2003, The Core, pa një ekip eksploruesish të shpuar në qendër të planetit për të nisur bërthamën me një seri shpërthimesh bërthamore.
Por presionet dhe temperaturat e përjetuara në thelbin e Tokës janë shumë të mëdha për çdo makineri, e lëre më për njeriun për t’i vizituar ndonjëherë.
Në vend të kësaj, Butler dhe kolegët e tij studiuan përbërjen e bërthamës duke analizuar valët e tërmetit.
Ndërsa valët e tërmetit udhëtojnë nëpër shtresat e shumta të planetit, shpejtësia e tyre ndryshon dhe ato mund të reflektohen dhe përthyhen në varësi të përbërjes minerale, densitetit dhe temperaturave.
Butler dhe ekipi i tij mblodhën të dhëna nga bërthama duke gjurmuar këto tërmete nga skajet e kundërta të vendit ku u zbuluan.
Më pas ata përdorën superkompjuterin simulator për të vlerësuar pesë çifte: Tonga-Algjeri, Indonezi-Brazil dhe tre midis Kilit-Kinës.
“Në kontrast të plotë me lidhjet homogjene dhe të buta të hekurit të konsideruara në të gjitha modelet e Tokës të bërthamës së brendshme që nga vitet shtatëdhjetë, modelet tona sugjerojnë se ka rajone ngjitur të lidhjeve të hekurit të fortë, të butë dhe të lëngshëm ose të butë në bërthamën e brendshme. Kjo vendos kufizime të reja në përbërjen, historinë termike dhe evolucionin e Tokës,” tha Butler.
Sipas tij, njohja e kësaj gjendje kufitare nga sizmologjia mund të mundësojë modele më të mira, parashikuese të fushës gjeomagnetike që mbron dhe mbron jetën në planetin tonë.
Studimi u botua në revistën Physics of the Earth and Planetary Interiors. Gjetjet do t’i ndihmojnë shkencëtarët të kuptojnë më mirë dinamikën e rajonit të bërthamës së brendshme, si dhe proceset që gjenerojnë fushën magnetike të planetit.
Studiuesit planifikojnë të përdorin Simulatorin e Tokës për të modeluar bërthamën e brendshëm në detaje më të imta dhe për të krahasuar rezultatet me fushën gjeomagnetike.
Jessica Irving, një sizmologe në Universitetin e Bristolit, e cila nuk ishte e përfshirë në studim, tha për Live Science: “Sa më shumë që e shikojmë, aq më shumë kuptojmë se nuk është një pikë e mërzitshme hekuri.
“Ne po gjejmë një botë krejtësisht të re të fshehur.”
