Historia e instrumenteve muzikore tek shqiptarët është thellësisht e lidhur me rrënjët kulturore dhe traditat popullore të këtij populli, i cili ka mbajtur gjallë muzikën e tij të veçantë ndër shekuj. Duke pasur një territor që ka shërbyer si një pike kryqëzimi kulturor mes Lindjes dhe Perëndimit, shqiptarët kanë zhvilluar një trashëgimi muzikore të pasur dhe të larmishme. Një pjesë e trashëgimisë janë instrumentet muzikore të lashta, të cilat kanë luajtur një rol kyç në jetën sociale dhe shpirtërore të popullit shqiptar, shkruan Trungu&InforCulture.info
1. Lahuta
Një nga instrumentet më të vjetra dhe më të njohura tek shqiptarët është lahuta, një instrument me një tel, i cili tradicionalisht përdoret për të shoqëruar këngët epike, të njohura si rapsodi. Lahuta ka rrënjë të lashta që datojnë që nga kohët e Ilirisë dhe përdoret gjerësisht në rajonin e Malësisë, Kosovës dhe disa zona të Shqipërisë Veriore. Ajo konsiderohet një simbol i muzikës tradicionale, ku lahuta reciton historitë e trimërisë, betejave dhe heronjve kombëtarë. Gjetjet arkeologjike dhe burime historike tregojnë se lahuta ka ekzistuar që në periudhën e parahistorisë dhe përdorimi i saj ka mbijetuar gjatë sundimit të Perandorisë Osmane.
2. Çiftelia
Çiftelia është një instrument me dy tela, i përhapur kryesisht në veri të Shqipërisë, Kosovës dhe pjesë të tjera të Ballkanit. Ajo ka një origjinë të hershme dhe besohet se ka lindur si një instrument i thjeshtë për të shoqëruar këngët popullore. Çiftelia ka një ndërtim të thjeshtë, por tingujt e saj krijojnë një melodi karakteristike që shoqëron këngët patriotike dhe dashurinë për tokën dhe traditën. Instrumenti ka evuluar në përdorim, por rrënjët e tij të lashta i përkasin kohëve kur këngët dhe muzika shërbenin si një mënyrë për të treguar historin dhe për të mbajtur gjallë kujtesën e popullit shqiptar.
3. Surla dhe daullja
Surla dhe daullja janë instrumente goditëse të përdoruara kryesisht në ngjarjet festive si dasmat. Surlat janë instrumente frymore që kanë një histori të gjatë të përdorimit në të gjithë Ballkanin dhe shpesh ndërlidhen me muzikën e dasmave apo festave tradicionale. Daullja është një instrument goditës, që gjithashtu daton që nga periudhat e hershme historike, e cila përdoret për të shoqëruar ritmet e këngëve dhe valleve popullore. Ky kombinim i surlës dhe daullës ka qenë i përhapur në zonat rurale dhe ka luajtur një rol kyç që ka mbajtur gjallë traditat muzikore ndër shekuj.
4. Fyelli
Fylli një instrument frymor i bërë nga druri, është një nga instrumentet më të lashta të shqipëtarëve, i përdorur në zonat rurale. Ky instrument është shumë i lidhur me jetën e barinjëve dhe është përdorur për të shoqëruar këngët e barinjëve dhe valltarëve. Fjala “fyell” shfaqet shpesh në poezinë popullore shqiptare dhe ka një vend të veçantë në kulturën muzikore të popullit. Ky instrument i lashtë është një simbol i lidhjes së ngushtë të shqiptarëve me natyrën dhe peizazhin e tyre.
5. Kaval dhe gajde
Kavali dhe gajdet janë instrumente të frymës, me një traditë të gjatë në zonat e Shqipërisë jugore dhe të Mesdheut. Kavali, një lloj fyelli me tinguj të veçantë, është përdorur tradicionalisht nga barinjët dhe interpretuesit popullor për të krijuar melodi të ngadalta dhe të thella. Gajdja, një instrument frymor me qese, është një tjetër element i rëndësishëm i trashëgimisë muzikore, i cili është përdorur në dasma dhe festa të tjera. Të dyja këto instrumente lidhen me muzikën e valltarëve dhe ceremonitë tradicionale, duke pasqyruar kulturën e popullit shqiptarë.
Instrumentet muzikore shqiptare mbartin me vete jo vetëm melodi, por edhe një histori të thellë kulturore që i ka mbijetuar shekujve të ndryshimeve politike, sociale dhe ekonomike. Lahuta, çiftelia, fyelli, surla, daullja, kavali dhe gajdet përfaqësojnë trashëgiminë muzikore të shqiptarëve, e cila ka luajtur një rol të rëndësishëm në ruajtjen e identitetit dhe traditës kombëtare. Edhe pse këto instrumente janë të lashta, ato vazhdojnë të jenë të pranishme në jetën moderne, duke dëshmuar vitalitetin e kulturës shqiptare dhe aftësinë e saj për të ruajtur rrënjët dhe kulturën shqiptare.
Pergatiti:Trungu&InforCulture.info
