Po e publikojm për studiuesit dhe historiografinë shqiptare një dokument nga gjuha e shkruar arbëreshe nga viti 1761 nga kolonia anamalase në Pianiano. Kjo leter është publikuar nga studiuesi i njohur arbëresh Italo Sarro në vitin 2022, i cili ka zbuluar këtë koloni arbëreshe dhe ka botuar shumë dokumente përmes të cilave ka zbardhur këtë histori të panjohur deri në ditët e sotme.
Kjo është një letër nga korriku i vitit 1761 dërguar Don Stefano Remanit, drejtues shpirtëror i kolonisë shqiptare të Pianiano-s, nga Simone Sterbini, student i seminarit të S. Angelo dei Lombardi. Remani dhe Sterbini janë dy nga 42 familjet arbëreshe nga Pianiano të cilët mbërriten te ky shtet papnor në vitin 1756.
Në mes të tekstit në gjuhen italiane, është shkruar një paragraf në gjuhen shqipe. Forma e transkriptuar nga dorëshkrimi është:
«Scihenti Itinsot ghi pasche chien enucte paschemi gnofet ghi pasche ytien gru pro fet ghighidhe cecas chee zan ca a daal.»
{Shqiptimi do të ishte: « I shenjti imzot, që paske qenë e nuk të pakemi njoftë, që paske qenë një Profet, që gjithçka ke zan [që parashikoje] ka dal (u bë).»}
Rëndësia e këtij paragrafi për gjuhën, letërsinë dhe kulturën shqiptare mund të jetë monumental. Aty gjendet shqipja e shekullit XVIII në formën e saj burimore të zonës anamalase.
——–
Familjet që emigruan
Në prill të vitit 1756, 42 familje me gjithsej 218 persona për t’i shpëtuar varfërsë dhe persekutimit fetar, zbarkojnë në Itali në qytetin Ankona duke kërkuar strehim në Shtetin Papnor.
Familjet shqiptare të pranishme në Pianiano që nga viti 1756 ishin: Cola, Micheli, Colitzi (Collizzi, Colizzi), Lescagni, Lugolitzi (Logo¬rozzi, Logrezzi, Logorizzi), Natali. , Mida, Covacci, Pali, Gioni, Halla (Ala), Gioca, di Marco, Cabasci, Brenca, Ghega (Ellega), Carucci, Zanga, Ghini (Gini), Milani, Zadrima (Xadrima), Calmet, Sterbini, Calemesi ( Calamesi, Calmesi), Codelli, Remani (mbiemrat në kllapa tregojnë variacionet që gjenden në dokumentet e ndryshme në lidhje me këta arbëresh). Stefano Remani nga Shkodra i udhëhoqi në udhëtimin e tyre dhe vepronte si ndërlidhës dhe si përkthyes.
