Këto ishin shumë legjenda të shoqërive që lulëzuan në një kohë dhe vend të largët. Disa janë gjetur dhe gërmuar në mënyrë që ne të fillojmë të kuptojmë se si mund të kenë jetuar këto qytetërime të dikurshme.
Por disa ekzistojnë vetëm në legjenda. Reale apo fantazi, këtu janë disa nga shoqëritë e lashta që frymëzuan shumë njerëz, dhe disa që nuk u gjetën kurrë.
1. Machu Picchu
Në malet e larta të Perusë ndodhet Machu Picchu, një citadelë e shekullit të 15-të që ishte një rezidencë verore e Inkasve, megjithëse stafi ka të ngjarë të kishte jetuar gjatë gjithë vitit. Pa u marrë kurrë nga pushtuesit spanjollë, vendi është shtëpia e rreth 200 strukturave, me gjasë shtëpia e Pachacuti Inca Yupanqui, i cili mbretëroi nga viti 1438 deri në vitin 1471. Shumë nga skeletet e gjetura aty ishin femra dhe mendohet të jenë “Virgjëreshat e Diellit” një urdhër grash të shenjta që dihet se kanë jetuar atje.
Sipas Brian Bauerit, një antropolog në Universitetin e Illinoisit në Çikago, Maçu Piçu mbeti i fshehur për një kohë të gjatë sepse ishte në një zonë të largët dhe ndërsa ndonëse e dinin për të, bota nuk e dinte derisa një eksplorues i quajtur Hiram Bingham e gjeti në vitin 1911. Ai kishte kërkuar Vilcabamban, i njohur si “qyteti i humbur i inkasve” dhe mendoi se kjo ishte ajo që kishte gjetur. Ndonëse ai nuk ishte i pari që e zbuloi, e vendosi Maçu Piçun në hartë.
“Ai i solli rrënojat në vëmendjen e botës,” thotë Bauer.
2. Zimbabveja e madhe
Zimbabveja e Madhe është një qytet i braktisur që ndodhet thellë në kodrat juglindore të Zimbabvesë. Në shekullin e 13-të, mendohej se ishte kryeqyteti i një qytetërimi që lulëzoi gjatë epokës së vonë të hekurit.
I ndërtuar nga populli Shona, një grup që ende jeton në pjesën lindore të Zimbabveve, ky komunitet i madh me mure guri ishte shtëpia e rreth 13,000 njerëzve në kulmin e tij. Vendi u braktis në shekullin e 15-të për shkak të shterimit të mundshëm të burimeve lokale si ari, uji dhe toka e punueshme.
3. Pompei
Arkitekti Domenico Fontana zbuloi për herë të parë Pompein në shekullin e 16-të. Pas shpërthimit të malit Vezuvius në vitin 79 pas Krishtit, një shtresë e trashë hiri vullkanik shkatërroi qytetin dhe më pas e ruajti atë në masë të madhe. Kur u zbulua, zona ishte nën kontrollin e dinastisë Burbon. “Në atë kohë, ka të ngjarë të ishte një thesar,” thotë Caitie Barrett, një arkeologe në Universitetin Cornell. Shumica e veprave të artit dhe thesareve që gjetën përdoreshin për të financuar monarkinë.
Para zbulimit të tij, kishte të dhëna të lashta për ekzistencën e tij, kryesisht letra të shkruara nga Plini i Riu, një avokat dhe autor që jetonte në zonë rreth vitit 69 pas Krishtit. Babai i tij, Plini, Plaku, vdiq duke u përpjekur të shpëtonte njerëzit nga Pompei pas shpërthimit.
Para se vullkani të shpërthente, Pompei ka të ngjarë të ishte një destinacion pushimi për romakët e pasur, siç dëshmohet nga mbetjet e shtëpive luksoze me vepra arti të çmuara brenda. Pompei ndodhej afër portit tregtar të Napolit, ku gruri egjiptian importohej për të ushqyer një popullsi në rritje dhe kozmopolite.
4. El Dorado
El Dorado është një nga qytetet më të famshme që nuk është gjetur kurrë. Qyteti famëkeq i arit besohej të kishte ekzistuar në Amerikë para ardhjes së eksploruesve europianë në shekullin e 16-të.
Legjenda e këtij qyteti të humbur prej ari ka të ngjarë të përfshijë disa pjesë të së vërtetës të rrënjosura në fiset që jetonin lart në Ande në atë që tani është Kolumbia. Spanjollët gjetën ar me bollëk në Amerikën e Jugut, për të cilin ata dyshuan se vinte nga një qytet i artë, por kjo pjesë është legjendë. El Dorado nuk është gjetur dhe ka të ngjarë të mos gjendet kurrë.
5. Qyteti i humbur i Z-së
Ndoshta asnjë përrallë nuk ka mahnitur aq shumë sa ajo e Qytetit të Humbur të Z-së. Është emri i dhënë nga topografi britanik Percy Harrison Fawcett, i cili kërkoi më kot për të gjetur këtë perlë amazoniane. Fawcett dhe djali i tij vdiqën në kërkim të qytetit në ekspeditën e tij të dytë në Amazon.
Në vitin 1925, qyteti i Kuhikugusë u zbulua dhe mendohet se kjo mund të ketë qenë ajo që vendasit i kishin referuar kur Fawcett filloi kërkimin e tij. Seria e vendeve ka të ngjarë të ishte shtëpia e rreth 50,000 njerëzve të shpërndarë në më shumë se 11200 km katrorë. Banorët e saj vdiqën për shkak të një fluksi të sëmundjeve europiane./Discover Magazine
