๐—ฅ. ๐—ฅ๐—จ๐——๐—œ: โ€˜๐—๐—ผ๐—ธ๐—ผ๐—ป๐˜ƒ๐—ฒ๐—ป๐—ฐ๐—ถ๐—ผ๐—ป๐—ฎ๐—น๐—ถ๐˜๐—ฒ๐˜๐—ถ ๐—ถ ๐— ๐˜‚๐—ต๐—ฎ๐—ฟ๐—ฟ๐—ฒ๐—บ ๐—ค๐—ฒ๐—ป๐—ฒฬˆ๐˜€ โ€“ ๐—ฏ๐˜‚๐—ฟ๐—ถ๐—บ ๐—ถ ๐—ผ๐—ฟ๐—ถ๐—ด๐—ท๐—ถ๐—ป๐—ฎ๐—น๐—ถ๐˜๐—ฒ๐˜๐—ถ๐˜ ๐˜๐—ฒฬˆ ๐˜๐—ถ๐—ท ๐—ธ๐—ฟ๐—ถ๐—ท๐˜‚๐—ฒ๐˜€โ€™


โ€ฆ๐˜ฑ๐˜ข ๐˜ข๐˜ด๐˜ฏ๐˜ซ๐˜ฆฬˆ ๐˜ฎ๐˜ฆฬˆ๐˜ฅ๐˜บ๐˜ด๐˜ฉ๐˜ซ๐˜ฆ, ๐˜”๐˜ถ๐˜ฉ๐˜ข๐˜ณ๐˜ณ๐˜ฆ๐˜ฎ ๐˜˜๐˜ฆ๐˜ฏ๐˜ข ๐˜ฎ๐˜ฃ๐˜ฆ๐˜ต๐˜ฆ๐˜ต ๐˜ฏ๐˜ซ๐˜ฆฬˆ๐˜ณ๐˜ช ๐˜ฑ๐˜ณ๐˜ฆ๐˜ซ ๐˜ง๐˜ช๐˜จ๐˜ถ๐˜ณ๐˜ข๐˜ท๐˜ฆ ๐˜ฎ๐˜ฆฬˆ ๐˜ถ๐˜ฏ๐˜ช๐˜ฌ๐˜ฆ ๐˜ฏ๐˜ฆฬˆ ๐˜ฃ๐˜ฐ๐˜ต๐˜ฆฬˆ๐˜ฏ ๐˜ต๐˜ฐ๐˜ฏ๐˜ฆฬˆ ๐˜ต๐˜ฆฬˆ ๐˜ข๐˜ณ๐˜ต๐˜ช๐˜ต ๐˜ฅ๐˜ฉ๐˜ฆ ๐˜ฌ๐˜ถ๐˜ญ๐˜ต๐˜ถ๐˜ณ๐˜ฆฬˆ๐˜ด. ๐˜ˆ๐˜ต๐˜ฆฬˆ ๐˜ฆ ๐˜ฏ๐˜ซ๐˜ฐ๐˜ฉ๐˜ช๐˜ฎ ๐˜ด๐˜ช ๐˜ณ๐˜ฆ๐˜จ๐˜ซ๐˜ช๐˜ด๐˜ฐ๐˜ณ, ๐˜ด๐˜ช ๐˜ข๐˜ฌ๐˜ต๐˜ฐ๐˜ณ, ๐˜ด๐˜ช ๐˜ช๐˜ฏ๐˜ต๐˜ฆ๐˜ณ๐˜ฑ๐˜ณ๐˜ฆ๐˜ต (๐˜ช ๐˜ฎ๐˜ถ๐˜ป๐˜ช๐˜ฌ๐˜ฆฬˆ๐˜ด ๐˜ด๐˜ฆฬˆ ๐˜ญ๐˜ฆ๐˜ฉ๐˜ต๐˜ฆฬˆ), ๐˜ด๐˜ช ๐˜ด๐˜ฉ๐˜ฌ๐˜ณ๐˜ช๐˜ฎ๐˜ต๐˜ข๐˜ณ, ๐˜ฌ๐˜ถ๐˜ณ๐˜ด๐˜ฆ ๐˜ฏ๐˜ฆฬˆ ๐˜ฃ๐˜ช๐˜ฐ๐˜จ๐˜ณ๐˜ข๐˜ง๐˜ช๐˜ฏ๐˜ฆฬˆ ๐˜ฆ ๐˜ต๐˜ช๐˜ซ ๐˜ด๐˜ฉ๐˜ฌ๐˜ณ๐˜ถ๐˜ข๐˜ฏ ๐˜ด๐˜ฆ ๐˜ข๐˜ช ๐˜ฑ๐˜ถ๐˜ฏ๐˜ฐ๐˜ช ๐˜ฆ๐˜ฅ๐˜ฉ๐˜ฆ ๐˜ด๐˜ช ๐˜ฑ๐˜ณ๐˜ฐ๐˜ฅ๐˜ถ๐˜ค๐˜ฆ๐˜ฏ๐˜ต ๐˜ฆ ๐˜ด๐˜ฌ๐˜ฆ๐˜ฏ๐˜ข๐˜ณ๐˜ช๐˜ด๐˜ต! ๐˜›๐˜ฆฬˆ ๐˜จ๐˜ซ๐˜ช๐˜ต๐˜ฉ๐˜ข ๐˜ฌ๐˜ฆฬˆ๐˜ต๐˜ฐ ๐˜ง๐˜ฐ๐˜ณ๐˜ฎ๐˜ข ๐˜ต๐˜ฆฬˆ ๐˜ด๐˜ฉ๐˜ฑ๐˜ณ๐˜ฆ๐˜ฉ๐˜ซ๐˜ฆ๐˜ด, ๐˜ด๐˜ข๐˜ฅ๐˜ฐ ๐˜ต๐˜ฆฬˆ ๐˜ฅ๐˜ข๐˜ญ๐˜ญ๐˜ถ๐˜ฆ๐˜ด๐˜ฉ๐˜ฎ๐˜ฆ ๐˜ฒ๐˜ฆฬˆ ๐˜ซ๐˜ข๐˜ฏ๐˜ฆฬˆ, ๐˜ข๐˜ต๐˜ฐ ๐˜ฅ๐˜ฆฬˆ๐˜ด๐˜ฉ๐˜ฎ๐˜ฐ๐˜ซ๐˜ฏ๐˜ฆฬˆ ๐˜ฑ๐˜ฆฬˆ๐˜ณ ๐˜ฏ๐˜ซ๐˜ฆฬˆ ๐˜ข๐˜ณ๐˜ต๐˜ช๐˜ด๐˜ต ๐˜ต๐˜ฆฬˆ ๐˜ฌ๐˜ฐ๐˜ฎ๐˜ฑ๐˜ญ๐˜ฆ๐˜ต๐˜ถ๐˜ข๐˜ณ ๐˜ฎ๐˜ฆ ๐˜ฌ๐˜ณ๐˜ฆ๐˜ข๐˜ต๐˜ช๐˜ท๐˜ช๐˜ต๐˜ฆ๐˜ต ๐˜ต๐˜ฆฬˆ ๐˜ซ๐˜ข๐˜ด๐˜ฉ๐˜ต๐˜ฆฬˆ๐˜ป๐˜ข๐˜ฌ๐˜ฐ๐˜ฏ๐˜ด๐˜ฉ๐˜ฆฬˆ๐˜ฎ, ๐˜ฒ๐˜ฆฬˆ ๐˜ฏ๐˜ถ๐˜ฌ ๐˜ฉ๐˜ข๐˜ณ๐˜ณ๐˜ฐ๐˜ฏ ๐˜ข๐˜ด๐˜ฏ๐˜ซ๐˜ฆฬˆ๐˜ฉ๐˜ฆ๐˜ณ๐˜ฆฬˆ ๐˜ด๐˜ฆ ๐˜ท๐˜ญ๐˜ฆ๐˜ณ๐˜ฆฬˆ ๐˜ฆ ๐˜ฑ๐˜ข๐˜ฌ๐˜ฐ๐˜ฏ๐˜ต๐˜ฆ๐˜ด๐˜ต๐˜ถ๐˜ฆ๐˜ด๐˜ฉ๐˜ฎ๐˜ฆ ๐˜ฏ๐˜ฆฬˆ ๐˜ฌ๐˜ณ๐˜ช๐˜ซ๐˜ช๐˜ฎ๐˜ต๐˜ข๐˜ณ๐˜ช ๐˜ฆฬˆ๐˜ด๐˜ฉ๐˜ต๐˜ฆฬˆ ๐˜ด๐˜ช๐˜ฏ๐˜ฒ๐˜ฆ๐˜ณ๐˜ช๐˜ต๐˜ฆ๐˜ต๐˜ช.


๐— ๐˜‚๐˜‡๐—ถ๐—ธ๐—ฎ – ๐˜ƒ๐—ผ๐—ธ๐—ฎ๐—ฐ๐—ถ๐—ผ๐—ป ๐˜€๐—ฒ๐—ธ๐˜‚๐—ป๐—ฑ๐—ฎ๐—ฟ?


Paraqitja e Muharrem Qenรซs nรซ fushรซn e kรซngรซs bรซhet nรซ njรซ mรซnyrรซ krejtรซsisht origjinale. Ai รซshtรซ interpret qรซ kรซndimin (dhe fushรซn e kรซngรซs) nuk e ka โ€œdetyrimโ€ tรซ profesionit. Ai nuk kรซndon pรซr tรซ zhvilluar karrierรซ muzikore, pรซr tรซ bรซrรซ emรซr nรซ muzikรซ. Nรซ tรซ vรซrtetรซ ai รซshtรซ shumรซ larg percepcionit tรซ till. Pรซrshtypja mbetet ndonjรซherรซ se ai โ€œterthoraziโ€ รซshtรซ nรซ futur nรซ botรซn muzikore. Nรซ kohรซn kur โ€œKaรงureljaโ€ e tij vรซrshonte radiostacionet tona, ai ishte njรซ emรซr i madh nรซ botรซn e teatrit dhe publiku e njihte, nรซ rradhรซ tรซ parรซ si regjisor. Ky ishte persepcioni themelor pรซr tรซ. Ne tรซ rinjtรซ e asaj kohe, shpesh nรซ qytet, i kemi ndeshur โ€œdy artistรซ ikonikโ€ tรซ Prishtinรซs, boemรซ tรซ pa epur (qรซ i jepnin sharm Prishtinรซs sรซ dikurshme), duke diskutuar pรซr tema tรซ mรซdha, pa ndonjรซ shkas apo qรซllim tรซ veรงantรซ. Ishin kรซta Rexhoja (Mulliqi) dhe Muharemi, dy personalitete me tรซ cilat identifikoheshin bota e muzikรซs dhe ajo e teatrit.
Emrin e M. Qenรซs nuk e gjejmรซ nรซ programet e festivaleve tรซ kohรซs, nรซ manifestimet e mรซdhaja muzikore, e as nรซ koncerte ambicioze tรซ asaj periudhe etj. Nรซ muzikรซ ai zgjodhi rolin e vetmitarit. Dukej se ai nuk u nรซshtrohej kategorive tรซ tilla vlerรซsuese. Nรซ tรซ vรซrtet, ai nuk i โ€œnรซnshtrohejโ€ asnjรซ konvencioni qรซ do ta pรซrcellnin karrierรซn e njรซ kรซngรซtari tรซ zakonshรซm, Nรซ anรซn tjetรซr, aktiviteti i tij nรซ fushรซn e muzikรซs nuk ishte konstant. Kjo nuk ndodhte pรซr faktin se ai merrej me veprimtari tรซ tjera, por pรซr njรซ arsye tjetรซr, shumรซ mรซ thelbรซsore – ai shfaqej nรซ muzikรซ vetรซm kur kishte โ€œpรซr tรซ thรซnรซโ€ diรงka. Muzika pรซr tรซ nuk ishte kapรซrcim i njรซ pengese pรซr tรซ arritur njรซ qรซllim apo shkallรซ mรซ tรซ lart. Pรซrkundrazi, pรซr tรซ muzika ishte qรซllim nรซ vete, ishte si njรซ prehje e รงastit! Art qรซ, si duket, e lironte nga telashet e jetรซs teatrore, qรซ i shkaktonin aq shumรซ dhembje (sic kuptojmรซ nga biografia e tij).


๐—ฃ๐—ฒฬˆ๐—ฟ๐˜€๐—ต๐—ธ๐—ฟ๐˜‚๐—ฒ๐˜€ ๐—ถ ๐—บ๐—ฟ๐—ฒ๐—ธ๐˜‚๐—น๐—น๐˜‚๐—ฒ๐˜€๐—ต๐—ฒฬˆ๐—บ ๐—ถ โ€œ๐˜€๐—ถ๐˜๐˜‚๐—ฎ๐˜๐—ฎ๐˜ƒ๐—ฒโ€ ๐˜๐—ฒฬˆ ๐˜๐—ต๐—ท๐—ฒ๐˜€๐—ต๐˜๐—ฎ ๐—ท๐—ฒ๐˜๐—ฒฬˆ๐˜€๐—ผ๐—ฟ๐—ฒ


Kรซngรซt e tia janรซ tรซ thjeshta dhe spontane, por, njรซkohรซsisht janรซ tรซ logjikshme, dhe tรซ strukturuara mirรซ. M. Qena รซshtรซ njรซ interpret qรซ rrรซfen bukur. Ai รซshtรซ interpret i mrekullueshรซm i โ€œsituataveโ€ tรซ thjeshta jetรซsore. Pรซrmes kรซngรซve ai ka nevojรซ (nรซ mรซnyrรซ tรซ vet), โ€œtรซ spjegonโ€ njรซ ngjarje tรซ veรงantรซ, โ€œtรซ deklamonโ€ njรซ porosi tรซ veรงantรซ apo โ€œtรซ pรซrshkruanโ€ njรซ emocion tรซ veรงantรซ. Nรซse analizohen kรซngรซt e tij kulte โ€œKaรงurreljaโ€, โ€œSalepxhiuโ€ etj., do tรซ vรซrejmรซ se ai nรซ mรซnyrรซ shumรซ precise e pรซrshkruan njรซ โ€œsituatรซโ€ tรซ caktuar, me tรซ gjitha detajet, me ngjyrime pรซrcjellรซse poetike, me รงโ€™rast rรซfimi bรซhet njรซ storie e gjallรซ dhe e besueshme. Sรซ kรซndejmi muzika e tij รซshtรซ โ€œ๐˜ƒ๐—ถ๐˜‡๐˜‚๐—ฎ๐—น๐—ฒโ€, , meqรซ kรซngรซt e tija duken si njรซ storie e shkurtรซr filmike apo รซshtรซ njรซ fotografi e vetme, mirรซ e kadruar, e qartรซ, dhe e planifikuar mรซ parรซ. Qรซ nรซ dรซgjim tรซ parรซ (ta zรซmรซ tรซ kรซtyre kรซngรซve tรซ pรซrmendura), papritmaz para dรซgjuesit shfaqet njรซ pamje e qartรซ, ku nรซ tรซ do tรซ vรซreni ๐—ฎ๐—บ๐—ฏ๐—ถ๐—ฒ๐—ป๐˜๐—ถ๐—ปku zhvillohet ngjarja, ๐—ฝ๐—ฒ๐—ฟ๐˜€๐—ผ๐—ป๐—ฎ๐˜‡๐—ต๐—ฒ๐˜ mirรซ tรซ profilizuar, ๐—บ๐—ถ๐˜‡๐—ฎ๐˜€๐—ธ๐—ฒ๐—ป๐—ฒฬˆ๐—ป precize qรซ e pasqyron storien, deri nรซ detaje mรซ tรซ vogla etj.


๐—ฅ๐—ฒฬˆ๐—ป๐—ฑ๐—ฒฬˆ๐˜€๐—ถ๐—ฎ ๐—ฒ ๐—ณ๐—ท๐—ฎ๐—น๐—ฒฬˆ๐˜€ ๐—ป๐—ฒฬˆ ๐—ธ๐—ฒฬˆ๐—ป๐—ด๐—ฒฬˆ๐˜ ๐—ฒ ๐— . ๐—ค๐—ฒ๐—ป๐—ฒฬˆ๐˜€


M. Qena e ka kuptuar drejt thelbin e muzikรซs vokale. Ai รซshtรซ i vetรซdijshรซm se kรซnga si formรซ e thjeshtรซ e kรซsaj gjinie pรซrbรซhet prej dy komponenteve tรซ rรซndรซsisรซ sรซ njejtรซ – prej ๐˜๐—ถ๐—ป๐—ด๐˜‚๐—น๐—น๐—ถ๐˜ (๐—ฎ๐—ฝ๐—ผ ๐—บ๐—ฒ๐—น๐—ผ๐—ฑ๐—ถ๐˜€๐—ฒฬˆ) dhe prej ๐—ณ๐—ท๐—ฎ๐—น๐—ฒฬˆ๐˜€ (๐˜๐—ฒ๐—ธ๐˜€๐˜๐—ถ๐˜). Derisa interpretรซt tjerรซ, shpeshรซherรซ, thellohen vetรซm nรซ aspektin muzikor dhe shqajnรซ vetรซm elementet vokale, ai, ndรซrkaq, i jep rรซndรซsi tรซ madhe ๐—ณ๐—ท๐—ฎ๐—น๐—ฒฬˆ๐˜€. Nรซ kรซtรซ drejtim, duhet thรซnรซ se, nga tรซrรซ gjenerata e interpretรซve e vjetรซr e kรซngรซs sonรซ zbavitรซse, รซshtรซ ai, bashkรซ me Jusuf Gรซrvallรซn tรซ vetmit qรซ kanรซ kujdes maksimal ndaj komponentรซs tekstuale (pรซrmbajtรซsor) tรซ kรซngรซs. Pรซr M. Qenรซn, kjo (komponentรซ) รซshtรซ transmetuese direkte dhe esenciale e porosisรซ sรซ kรซngรซs. Fjalรซn (tekstin) e shqipton me sugjestivitet tรซ duhur, asaj i jep fuqinรซ e merituar, duke pasur kujdes nรซ intonacionin adekuat, akcentimin me sugjestivitet tรซ fjalรซve kyรงe nรซ tekst, duke i dhรซnรซ vรซrtetรซsinรซ e duhur.
Pikรซrisht ky trajtim i kujdesshรซm i ๐˜๐—ฒ๐—ธ๐˜€๐˜๐—ถ๐˜ e bรซn M. Qenรซn tรซ afรซrt me casjen qรซ kanรซ shansonjerรซt francez nรซ muzikรซn e tyre, tek tรซ cilรซt fjala poetike รซshtรซ thelbi i kรซngรซs. Nuk รซshtรซ รงudi qรซ, nรซ shumtรซn e rasteve, interpretรซ tรซ shansonave janรซ njรซkohรซsisht edhe poetรซ. Psh., njรซ Gi Beart apo Zhorzh Brasens, famรซn nรซ muzikรซn franceze nuk e kanรซ arritur me cilรซsitรซ e vokalit tรซ tyre, por me fuqinรซ e transmetimit tรซ komponentรซs tekstuale, prandaj ata kanรซ arritur tรซ ngjiten nรซ majat e shansonรซs franceze. Publiku, nรซ muzikรซn e tyre, pรซlqejnรซ dhe adhurojnรซ (pos muzikalitetit tรซ domosdoshรซm), mรซnyrรซn e rรซfimit dhe mรซnyrรซn e deklamimit poetik.


๐—ฉ๐—ถ๐—ฟ๐˜๐˜‚๐—ผ๐˜‡๐—ถ๐˜๐—ฒ๐˜๐—ถ ๐—ถ ๐—ฆ๐—ฎ๐—น๐—ฒ๐—ฝ๐˜…๐—ต๐—ถ๐˜‚๐˜!


Pรซr tรซ parรซ se me sa kujdes ai i qaset tekstit, mjafton tรซ analizohet interpretimi i kรซngรซs โ€œSalepxhiuโ€ Nรซ kรซtรซ kรซngรซ, M. Qena รซshtรซ, njรซkohรซsisht, ๐—ฑ๐—ฟ๐—ฎ๐—บ๐—ฎ๐˜๐˜‚๐—ฟ๐—ด, ๐—ฟ๐—ฒ๐—ด๐—ท๐—ถ๐˜€๐—ผ๐—ฟ, ๐—ฎ๐—ธ๐˜๐—ผ๐—ฟ ๐—ฑ๐—ต๐—ฒ ๐—ธ๐—ฒฬˆ๐—ป๐—ด๐—ฒฬˆ๐˜๐—ฎ๐—ฟ! Ai bรซhet njรซ โ€œinterpretโ€ i gjithanshรซm i kรซngรซs. Duke e trajtuar tekstin e kรซngรซs si njรซ dromcรซ tรซ shkรซputur nga njรซ mjuzikรซl, ai pรซrdor teknikรซn e shprehjes qรซ e ndeshim nรซ mjuzikรซl. Struktura e tekstit kushtรซzon njรซ trajtim tรซ tillรซ. Ndonรซse, nรซ tรซ parรซ kรซnga lรซ pรซrshtypjen e njรซ parodie tรซ thjeshtรซ (meqรซ ka njรซ tekst tรซ shkurtรซr dhe jo pretencioz), ajo nรซ esencรซ รซshtรซ mjaft komplekse, sidomos nรซ planin interpretativ. Nรซ kรซngรซ pรซrshkruhet njรซ parakalim i rรซndomtรซ, nรซ rrugรซ, i shitรซsit tรซ salepit (salepxhiut), nรซ njรซ prej qyteteve tona, me รงโ€™rast pikturohet bukur pamja idilike e njรซ ambienti oriental-otoman, tรซ cilat karakterizonin qytetet tona dikur. Ai, si individ (interpret) i vetรซm nรซ kรซtรซ storie, njรซkohรซsisht pasqyron katรซr katรซr personazhe: perosnazhin e ๐˜€๐—ฎ๐—น๐—ฒ๐—ฝ๐˜…๐—ต๐—ถ๐˜‚๐˜ (personazhit kryesor), tรซ ๐—ป๐—ฎ๐—ฟ๐—ฎ๐˜๐—ผ๐—ฟ๐—ถ๐˜, tรซ ๐—พ๐˜†๐˜๐—ฒ๐˜๐—ฎ๐—ฟ๐—ถ๐˜ (plakรซs qรซ proteston pรซr zhurmรซn qรซ bรซn salepxhiu) dhe nรซ fund ๐—™๐—ถ๐—ป๐—ฎ๐—น๐—ท๐—ฎ (qรซ duket si skenรซ e โ€œpopullitโ€). Njรซ element i zakonshรซm nรซ dramaturgjinรซ e mjuziklit, ku tรซ gjithรซ personazhet bien dakord se โ€œSalepi pastron gรซrmazinโ€ฆse osht me xhanxhafilโ€. Ai kรซtรซ diferencim tรซ saktรซ tรซ personazheve arrinรซ ta bรซj me modifikim tรซ zรซrit dhe me ndryshim tรซ intonacionit nรซ deklamimin e tekstit. Kรซtรซ e bรซn me njรซ sugjestivitet prej aktori tรซ jashtรซzakonshรซm.
Qena, si interpret (aktor e kรซngรซtar) me pรซrpikรซri i realizon porositรซ e Qenรซs regjisor.
Pa asnjรซ mรซdyshje, Muharrem Qena mbetet njรซri prej figurave mรซ unike nรซ botรซn tonรซ tรซ artit dhe kulturรซs. Jokonvencionaliteti i personalitetit M. Qenรซs, qรซ e ka karakterizuar atรซ si individ e si krijues, ka bรซrรซ qรซ kontributi i tij โ€œmodesteโ€ nรซ muzikรซ, tรซ adhurohet sot e kรซsaj dite, madje edhe prej njรซ gjenerate tรซ re qรซ nuk e ka njohur atรซ mรซ parรซ.
Bredhovรซ (Brezovicรซ)
28/04/2021 /InforCulture.info

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here