Napoleoni nuk e fliste mirë gjuhën frënge, thuajse e fliste si një fëmijë. Më francezin nga të gjithë francezët ne do ta quanim sot me termin multikulturor, pasi ai lindi në ishullin e Korsikës dhe gjuhët e tij amtare ishin ajo korsikane dhe italiane, dhe mbiemrin e kishte italian.
Ky nuk është një rast unik pasi shumë prej mbretërve, heronjve, perandorëve të shndërruar në simbole themelore të një vendi ose vinin nga një vend tjetër nga aty ku udhëhoqën, ose nuk shpreheshin në gjuhën e tyre. Shembuj janë Ricardo Corazón de León, i cili nuk fliste asnjë fjalë anglisht dhe Don Pelayo, i cili kur nxiti njerëzit kundër muslimanëve, nuk e bëri atë në spanjisht.
Napoleon Bonaparte lindi në Ajaccio në 1769, edhe pse rekordi më i vjetër në të cilin ai shfaqet me këtë emër është një raport zyrtar të datës 28 Mars 1796.
Në këtë ishull, Korsikania zhvilloi, një gjuhë italo-romane. Supozohet se kjo ishte gjuha amtare e Napoleonit të vogël, pasi nëna e tij, Maria Letizia Ramolino, një nacionaliste e zjarrtë fliste këtë gjuhë.
Në të vërtetë, Ramolino u rrit në një Korsikë akoma më gjenoveze në të cilën nuk flitej gjuha e Molière. Ajo zhvilloi një ndjenjë të fortë anti-franceze që ua transmetoi fëmijëve të saj, përfshirë dhe Napoleonin.
Korsikania
Babai i Napoleonit, Carlo Buonaparte, një avokat dhe diplomat, i stërvitur në Itali, fliste rrjedhshëm frëngjisht dhe e shkruante mjaft mirë, diçka kjo që i biri i tij i shquar nuk e arriti kurrë, pavarësisht përpjekjeve.
Carlo Buonaparte siguroi që dy djemtë e tij të mëdhenj, Jozefi dhe Napoleoni, të bënin kurse frënge nga një klerik, Abbé Reco, por kjo nuk mjaftoi, dhe më pas midis janar-prillit të vitit 1778 vëllezërit ndoqën një kurs akoma më intensiv në frëngjisht.
Mund të thuhet se atëherë, në moshën nëntë vjeç e gjysmë, Napoleoni tashmë po shprehej në frëngjisht me gojë, pavarësisht nga fakti se gjatë regjistrimit të tij në shkollën ushtarake të Brienne-le-Château – në të cilën ai u dërgua disa muaj më vonë, u saktësua se “il ne parlait que l’idiome de son île maternelle”, (ai foli vetëm në dialektin e ishullit të tij të lindjes).
Abati Chardon, i cili ishte mësuesi i tij për tre muaj në Autun, shpjegoi në një letër se “ai kishte shumë cilësi, ai kuptonte dhe mësonte lehtë.”
“Unë i mësova atij frëngjisht aq sa ai mundej të zhvillonte një bisedë”, tha abati, por ndërsa Napoleoni përparonte në këtë aspekt, e njëjta gjë nuk ndodhi me shkrimet.
Kështu, editorialet e tij ishin plot italianizma, të cilat ai i mbajti gjatë gjithë jetës së tij, si theksi i fortë korsikan; për shembull, ai do të shkruante “naivitet” për “naissance” (lindje), “alor” për “allors” (atëherë), “otorizé” për “autorizuar” (autorizuar), dhe shtrembëroi gjuhën sipas rehatisë dhe imagjinatës së tj, si në rastin e frazave të plota si “delamourdelaglorie” në vend të “de l’amour de la glorie”.
Shkrimi
Shkrimet e tij të dorës ishin aq të çuditshme sa që gratë e tij dhe vetë Napoleoni kishin probleme për ta kuptuar atë.
Dorëshkrimi i tij, gjithashtu, ishte thuajse katastrofik … dhe nuk u përmirësua asnjëherë me kalimin e viteve. Perandoresha Josefina nuk mund ta kuptonte as shkrimin e burrit të saj, kështu që kur e pyesnin për Napoleonin ajo përgjigjej duke thënë që perandori ishte mirë. Edhe vetë perandori kishte probleme me rileximin e teksteve të tij.
Antoine Claire Thibaudeau, një avokat që kontribuoi në zhvillimin e kodit Napoleonik, tha se në një rast Napoleoni dërgoi një faturë të shkruar me dorë “dhe të gjithë anëtarët e sektorit bënë përpjekje të kota për ta lexuar atë.
Në Kolegjin d’Autun, trajnimi në frëngjisht ishte intensiv, për të kompensuar faktin se në atë kohë nuk ishte me të vërtetë një gjuhë që të gjithë banorët e vendit e dinin, diçka që do të ndryshonte me Revolucionin (1789). Një dekret i vitit 1792 përcaktoi që mësimi duhet të kryhej në frëngjisht në të gjithë Republikën, ndërsa “dialektet”, të cilat në ditët e para të Revolucionit ishin parë si një pasuri multikulturore, tani shiheshin si një gjurmë e Regjimit të Vjetër (dhe kjo gjithashtu e bëri të vështirë përhapjen e ideve revolucionare).
Në atë kohë, Napoleoni tashmë kishte rënë nga kali i nacionalizmit Korsikan, dhe sapo ai u bë perandor, ndërsa përhapte ligjin francez në territoret e pushtuara, ai bëri të njëjtën gjë me francezët në vendin e tij.
Gjuhët e tjera
Revolucioni që u përhap nga francezët
Kur ndodhi kryengritja që shënon fillimin e epokës bashkëkohore, vlerësohet se nga 28 milion banorët e vendit, rreth gjashtë milion nuk e kuptonin fare frëngjishten dhe gjashtë milion të tjerë nuk ishin në gjendje të zhvillonin një bisedë në atë gjuhë.
Henri-Baptiste Grégoire, një klerik i njohur si Abbé ose Abbe Grégoire, mori pjesë aktivisht në kauzën revolucionare, në të cilën ai u dallua për ndërhyrjet e tij për të imponuar gjuhën frënge në të gjithë vendin kundër asaj që ai i konsideronte “dialekte” ose “gjuhë të huaja”. Nga ata që numëruan, konstatuan rreth tridhjetë dialekte ose gjuhë, duke përfshirë Bretonisht (një milion folës), gjermanisht (gjithashtu një milion folës), katalanisht (njëqind mijë folës), baskisht (njëqind mijë folës), përveç Burgundy, Flemish, Lion, Gascon …
Në vitet e tij të fundit Napoleoni donte të mësonte anglisht; dhe afrimet e tij të para me këtë gjuhë u zhvilluan në Northumberland, në udhëtimin dy-mujor që do ta çonte në mërgim në Shën Helena . Në ishull, i rrethuar nga më shumë se dy mijë kilometra ujë në të gjitha drejtimet, vetëm dhe larg pushtetit, perandori i rënë nuk kishte asgjë për të lexuar, gazetat ishin të ndaluara dhe vetëm herë pas here ai merrte disa… në anglisht.
Klasat e anglishtes u rifilluan nga Konti Emmanuel de las Cases, hartograf dhe historian që shoqëroi Napoleonin në mërgim.
De las Cases shpjegon në Mémorial de Sainte-Hélène : “Sot perandori mori orën e parë të anglishtes. Qëllimi im është ta bëj atë të disponueshëm për të lexuar gazetat në anglisht dhe rrjedhimisht, kjo klasë e parë konsistonte në njohjen e një gazete në anglisht”. Ishte 16 janar 1816 dhe për tre muajt e ardhshëm klasat mbaheshin praktikisht çdo pasdite, ndonjëherë zgjasnin deri në pesë orë.
Napoleoni punoi me anglishten e tij “herë me zbatim vërtet të admirueshëm, herë me neveri të dukshme. Siç e përcaktojnë raportet, ai kishte një kujtesë shumë të keqe: kjo e fundit e shqetësonte veçanërisht” dhe e pengoi atë të përparonte në të njëjtin nivel të fjalorit si në gramatikë.
Nga shënimet në anglisht që janë ruajtur të shkruara nga Napoleoni është e qartë se ai kishte të njëjtat probleme drejtshkrimore si në frëngjisht. Në një shënim të datës 7 mars 1816, ai përshkruan vështirësitë e tij në përvetësimin e gjuhës:
“Since six ëeeks j learn the englich and j do not any progress. Six ëeeks do fourty and tëo day. If might have learn fivity ëord four day I could knoë it tëo thusand and tëo hundred. It is in the dictionary more of fourty thousand (…) After this you shall agrée that to study one tongue is a great labour ëho it must do into the young aged “.
(E përkthyer)- Që 6 javë kam marrë mësime në anglisht dhe nuk kam përparuar. Gjashtë javë bëjnë dyzet e dy ditë. Nëse do të kisha mësuar pesë fjalë në katër ditë, do të dija dy mijë e dyqind (…) Pas kësaj, ju do të pranoni që studimi i një gjuhe është një punë e shkëlqyeshme për të bërë në rini).
Pavarësisht këtyre vështirësive, ish-perandori arriti të lexonte gazetat dhe t’i shkruante pak, në mënyrën e tij. Gjithashtu arriti edhe ta flasë por sigurisht, me një theks francez dhe me siguri pa harruar dialektin korsikan.
