Pakkush kujtohet t’a vërë në dukje si një fakt të rëndësishëm historik. Bëhet fjalë për rolin e Forcave Ajrore Mbretërore Britanike (RAF) në fushatën për mbrojtjen e Greqisë ndaj sulmit italian, apo më mirë të themi, gjatë Luftës Italo-Greke në vjeshtë 1940-pranverë 1941.
Ndodhi përpara se gjermanët me një aksion “blitz” të rifusnin në lojë sërish italianët e ta ndanin territorin grek mes tyre, duke shpërblyer disi edhe aleatin tjetër të tyre Bullgarinë, me territore në verilindje të Greqisë.
Fushata italo-greke paradoksalisht u zhvillua në kufinjtë shqiptaro-grek dhe sot e kësaj dite akoma ngre kokë si një copëz historie që ndikon marrëdhëniet mes shqiptarëve dhe grekëve.
ROYAL AIR FORCE: OPERATIONS OVER ALBANIA AND IN GREECE, 1940-1941. (ME(RAF) 1100) Aircrew of ‘A’ Flight, No. 30 Squadron RAF, collect their equipment and board Bristol Blenheim Mark I, K7095 ‘VT-G’, at Eleusis, Greece, for a raid on Italian targets in Albania. Copyright: © IWM. Original Source: http://www.iwm.org.uk/collections/item/object/205212052
Këto foto të studiuesit Armand Plaka botuar në DITA ilustrojnë aktivitetin e skuadroneve të RAF-it britanik në ndihmë të ushtrisë greke, e cila operonte më së shumti në terren, ku shënuan një përparim spektakolar duke u futur thellë në tokën shqiptare.
“Arkivat britanike e posaçërisht “Muzeu Perandorak i Luftës”, tashmë prej kohësh na japin një ide më të qartë të prezencës, rolit dhe kapaciteteve të Flotës Luftarake Britanike gjatë asaj periudhe.
Diçitura e një fotoje është shumë domethënëse: Pamje nga ceremonia mortore e tetarit britanik, John Merifield, anëtar i Skuadronit 30 të RAF-it britanik, i pari dëshmor i Flotës Ajrore Mbretërore (RAF) për mbrojtjen e Greqisë nga sulmi italian. Ai u vra gjatë ofensivës së parë të RAF-it më 6 nëntor 1940, kur skuadroni i tyre u sulmua nga skuadronet ajrore italiane, ndërsa RAF-i kishte ndërmarrë një inkursion mbi Vlorë, në territorin shqiptar.
Në një foto tjetër, shihen anëtarët e një avioni të Skuadronit 30 të RAF-it, të cilët bëjnë gati pajimet luftarake për të kryer misionin e tyre të bombardimit e goditur objektivat ushtarake italiane në Shqipëri.
ROYAL AIR FORCE OPERATIONS OVER ALBANIA AND GREECE, 1940-1941. (ME(RAF) 1101) Two Bristol Blenheim Mark Is of ‘A’ Flight No. 30 Squadron RAF, taking off from Eleusis, Greece, for a bombing raid over Italian-occupied Albania. Both aircraft are carrying external bomb loads in the Light Series Carriers fitted under the fuselage. Copyright: © IWM. Original Source: http://www.iwm.org.uk/collections/item/object/205208835
ROYAL AIR FORCE OPERATIONS OVER ALBANIA AND GREECE, 1940-1941. (ME(RAF) 1260) Squadron Leader Marmaduke Thomas St John Pat Pattle, Officer Commanding No. 33 Squadron RAF, and the Squadron Adjutant, Flight Lieutenant George Rumsey, standing by a Hawker Hurricane at Larissa, Thessaly, Greece. Copyright: © IWM. Original Source: http://www.iwm.org.uk/collections/item/object/205126507
Po ashtu, në një tjetër foto, na shfaqet Komandanti i RAF-it për Greqinë, J H D’Albiac, në tavolinën e tij të punës në selinë e RAF-it në Athinë, në “Grande Bretagne Hotel” e kështu me radhë” – shkruan Plaka në DITA.
