1. Rrufetë nuk zhduken me verën
Shumë njerëz mendojnë se rrufetë janë një fenomen tipik i verës, por në të vërtetë, ato vazhdojnë edhe gjatë vjeshtës — vetëm se shfaqen më rrallë. Kjo ndodh sepse në verë ajri është më i nxehtë, ngrihet më shpejt dhe krijon më shumë stuhi. Në vjeshtë, ajri fillon të ftohet, lëviz më ngadalë dhe për pasojë, stuhitë elektrike janë më të pakta në numër. Megjithatë, çdo rrufe që ndodh në këtë periudhë është shpesh më e fuqishme dhe më e përqendruar në energji.
2. Arsyeja pse rrufetë e vjeshtës janë më të forta
Rrufetë krijohen nga përplasja midis masave të ajrit të nxehtë dhe atij të ftohtë. Në vjeshtë, ky kontrast është më i madh: ajri i verës që ende mbetet në disa zona ndeshet me frontet e ftohta që zbresin nga veriu. Kjo përplasje shkakton ngarkesa elektrike shumë më të fuqishme brenda reve. Ndërsa në verë stuhitë kanë tendencë të shpërndahen shpejt, në vjeshtë ato janë më “të thella” dhe përmbajnë rrufe më të gjata dhe më të ndritshme, që mund të përfshijnë edhe disa kilometra qiell.
3. “Rrufetë e ftohta” – një fenomen i rrallë
Një tip i veçantë i rrufesë që ndodh më shpesh në vjeshtë dhe dimër quhet “rrufe e ftohtë” (cold lightning). Këto rrufe kanë intensitet elektrik shumë të lartë, por zgjasin shumë pak sekonda. Ato janë shumë të rrezikshme sepse përmbajnë një shkarkesë elektrike më të madhe se rrufetë verore, megjithëse duken më të “qeta” dhe më pak të shoqëruara me bubullima. Kjo lloj rrufeje shfaqet shpesh në stuhitë që lindin mbi detet e ftohta ose në bregdet gjatë muajve të parë të vjeshtës, ku kontrasti termik është maksimal.
4. Rrufetë detare të vjeshtës
Në zonat afër detit, sidomos në Mesdhe, Adriatik e Jon, gjatë vjeshtës ndodhin stuhi elektrike detare, të cilat janë ndër më të fuqishmet në Evropë. Ato formohen kur uji i detit është ende i ngrohtë, ndërsa ajri sipër tij ftohet shpejt gjatë natës. Ky kontrast nxit avullimin e shpejtë dhe krijon re të larta kumulonimbuse – “fabrika” të rrufesë. Rrufetë detare shpesh janë horizontale dhe mund të përhapen në largësi të mëdha, duke ndriçuar qiellin në ngjyrë të argjendtë për disa sekonda. Peshkatarët i quajnë “rrufe të gjata” sepse duket sikur rrëshqasin mbi horizontin e detit.
5. Ngarkesa elektrike në ajrin e ftohtë
Në vjeshtë, për shkak të uljes së temperaturës dhe rritjes së lagështisë, ajri bëhet më i dendur. Grimcat e ujit dhe akullit në re përplasen më fort mes vete dhe krijojnë ndarje më të mëdha të ngarkesave elektrike. Kjo bën që rrufetë të jenë më “të pastra” — pra, një shkarkesë e vetme, e fortë dhe shumë e ndritshme, në vend të disa shkarkesave të vogla si në verë. Edhe tingulli i bubullimës ndryshon: është më i thellë dhe më i zgjatur, sepse ajri i ftohtë përçon zërin më mirë.
6. Pse ndriçimi i rrufesë duket më i fortë në vjeshtë
Në netët e vjeshtës, ajri është më i pastër dhe ka më pak pluhur, polen apo avull uji krahasuar me verën. Kjo bën që drita e rrufesë të mos shpërndahet shumë — për pasojë, ajo duket më e fortë dhe më e bardhë. Në zona të hapura, një rrufe e vetme mund të ndriçojë peizazhin për disa sekonda, duke e bërë natën të duket sikur dita u rikthye për një çast.
7. Rrufetë dhe ndikimi tek toka
Kur rrufetë bien në vjeshtë, toka është zakonisht më e lagësht nga shiu i parë i sezonit. Kjo lagështi ndihmon që energjia të shpërndahet më shpejt dhe ndonjëherë zvogëlon rrezikun e zjarreve, krahasuar me rrufetë e verës. Megjithatë, në zonat pyjore ku ka shumë gjethe të thata, një rrufe e vetme mund të ndezë lehtësisht zjarr, sepse temperaturat e shkarkesës arrijnë mbi 30.000°C – pesë herë më të larta se sipërfaqja e Diellit.
8. Rrufetë si pasqyrë e ndryshimeve klimatike
Studiuesit kanë vënë re se në dekadat e fundit frekuenca e rrufetave të vjeshtës është në rritje, për shkak të ngrohjes globale. Temperatura më e lartë e deteve dhe ajrit krijon kushte për më shumë stuhi të vonshme. Kjo do të thotë se rrufetë po “zgjatin jetën” e sezonit të stuhive – një shenjë e qartë se klima po ndryshon. Disa rajone të Mesdheut tani përjetojnë më shumë rrufe në tetor-nëntor sesa në korrik-gusht.
9. Kur rrufeja bëhet spektakël
Në disa net të vjeshtës, veçanërisht në rajonin e Liqenit të Marakaibos në Venezuelë dhe në Mesdhe, mund të ndodhë një fenomen i njohur si “stuhi e përhershme”. Kjo është një seri rrufesh të vazhdueshme që ndodhin çdo natë për orë të tëra, pa shi. Në vjeshtë, ky spektakël ndodh më shpesh sepse kontrasti midis ujit të ngrohtë dhe ajrit të ftohtë është maksimal. Shkencëtarët e quajnë këtë “orkestrë elektrike të natyrës” – e heshtur nga larg, por e mbushur me energji të pastër.
