Nga Leonardo da Vinci te Brian May, këta shkencëtarë dhe artistë nuk e ndjenë nevojën për të zgjedhur një pasion para tjetrit – dhe bota është më e mirë për këtë.
Vizitoni çdo universitet dhe zakonisht do të gjeni departamentet e tij të artit dhe shkencës në skajet e kundërta të kampusit – ose të paktën të vendosura në ndërtesa të veçanta.
Megjithatë, shumë njerëz gjatë historisë e kanë përqafuar këtë ndarje të madhe. Këtu janë disa që mund t’i njihni nga njëra fushë, pa e kuptuar kontributin e tyre në tjetrën.
1. Leonardo da Vinçi
Leonardo da Vinci krijoi disa nga pikturat më të dashura në Perëndim, duke përfshirë Darkën e Fundit dhe Mona Lizën. Ai ishte gjithashtu shkencëtar, pasi kishte studiuar anatominë, optikën dhe pothuajse gjithçka. Dhe sikur të mos mjaftonte kjo, da Vinci ishte gjithashtu inxhinier – ai projektoi, ndër të tjera, robotë dhe makina fluturuese.
Por da Vinçi nuk pikturonte ndonjëherë dhe herë të tjera bënte shkencë; në vend të kësaj, ai i kombinoi të dyja. Për të prodhuar buzëqeshjen misterioze të përjetësuar te Mona Lisa, për shembull, ai kaloi kohë duke prerë trupat dhe duke studiuar muskujt në bodrumin e spitalit Santa Maria Nuova në Firence.
Po mënyra e çuditshme se si sytë e subjektit të tij të ndjekin nëpër dhomë? Ky quhet “efekti i Mona Lizës”. Da Vinci e arriti këtë përmes të kuptuarit të tij jo vetëm të teknikave të pikturës, por edhe të shkencës së shikimit. Veprat e tij më të mëdha nuk do të mund të ishin prodhuar nëse ai nuk do të ishte edhe shkencëtar edhe artist.
2. Santiago Ramón y Cajal
Santiago Ramón y Cajal ishte një artist i talentuar që shpresonte të ndiqte artin si profesion. Në vend të kësaj, ai pranoi dëshirat e babait të tij dhe shkoi në shkollën e mjekësisë. Ky ishte ndoshta një vendim i mirë: Cajal pak a shumë themeloi fushën e neuroshkencës dhe mori një çmim Nobel në vitin 1906 për punën e tij në të kuptuarit e strukturës së sistemit nervor.
Megjithatë, ai vazhdoi të vizatonte. Dhe si Leonardo, shkenca e tij informoi artin e tij. Vizatimet e qelizave nervore të Cajal janë sa të bukura, aq edhe udhëzuese; ato ofrojnë një pamje jo të lidhjeve statike, por të mënyrës se si funksionon në të vërtetë sistemi nervor.
Arti i Cajal mund të ketë informuar edhe shkencën e tij. Syri i tij i mprehtë artistik i mundësoi atij të shihte thellë në modelet dhe strukturat e nervave – duke çuar në zhvillimin e doktrinës së neuroneve, zbulimin se indi nervor përbëhet nga qeliza individuale të quajtura neurone.
3. Hedy Lamarr
Hedy Lamarr ishte një aktore austro-amerikane e ekranit, e nderuar shpesh si një nga femrat më të bukura të filmit. Ajo u shfaq nudo në një nga filmat e saj të hershëm dhe madje portretizoi përshkrimin e parë në film të një orgazme femërore.
Por ndërsa bota po shikonte trupin e saj, Lamarr po përdorte mendjen e saj. Ajo zhvilloi “kapërcimin e frekuencave”, një teknikë e kalimit të shpejtë midis frekuencave për të parandaluar bllokimin e sinjaleve të radios. Teknologjia i pengoi nazistët nga bllokimi i sinjaleve dhe devijimi i silurëve amerikanë të kontrolluar nga radio gjatë Luftës së Dytë Botërore. Gjithashtu bëri të mundur Wi-Fi të sotëm.
4. Maria Sibylla Merian
Në një kohë kur nuk pritej që një grua të ishte as shkencëtare, as artiste, Maria Sibylla Merian ishte të dyja. Megjithëse e lindur në Gjermani në vitin 1647, Merian jetoi kryesisht në Holandë, ku studioi insektet e gjalla dhe jo ato të ruajtura (një praktikë e pazakontë në atë kohë). Ajo gjithashtu publikoi ilustrime të këtyre insekteve dhe luleve, së bashku me përshkrimet e procesit të metamorfozës.
Kur arriti të 50-at, pasi u divorcua nga burri i saj, Merian udhëtoi në xhunglat e Amerikës së Jugut për të studiuar insektet në habitatet e tyre natyrore. Pasi u kthye në shtëpi, ajo shkroi dhe ilustroi Metamorphosis Insectorum Surinamensium, një tekst latin që çimenton reputacionin e saj si shkencëtare dhe artiste.
5. Brian May
Kombinimi i shkencës dhe artit nuk është vetëm një gjë e së shkuarës. Si bashkëthemelues dhe kitaristi kryesor i grupit rock Queen, Brian May ka shkruar melodi si “We Will Rock You” dhe “The Show Must Go On”. Ai gjithashtu ka prodhuar albume solo dhe ka drejtuar grupin e tij me emër.
Por ai nuk luan vetëm hard rock; ai mund të bëjë edhe shkencë të vështirë. May është astrofizikan. Ai u konsultua me NASA-n për sondën New Horizons dhe, po, madje shkroi një këngë për të përkujtuar projektin./Discover-Syri.net
