Mijëra varre të ndërtuara gjatë mijëvjeçarëve në një rajon të Sudanit lindor janë rregulluar në një model që i ngjan atij të yjeve në galaktika. Ky është përfundimi i një studimi të botuar në revistën PLOS One, i cili ka shfrytëzuar një model statistikor të përdorur zakonisht në astrofizikë, dhe asnjëherë më parë në fushën arkeologjike, për të identifikuar kriterin e fshehur pas rregullimit të varrimeve.
Varret e stërgjyshërve dhe Anëtarëve të Familjes. Varret më të fundit janë të grupuara rreth atyre më të vjetra dhe më të rëndësishme të paraardhësve dhe anëtarëve të familjes, që ndoshta konsiderohen më të shenjtët: një rregullim i diktuar nga dinamika socio-kulturore, që vështirë se do të kishte dalë në një analizë me sy të lirë.
Një grup ndërkombëtar studiuesish nga Universiteti i Napolit “L’Orientale“, Universiteti Shtetëror i Milanos dhe Universiteti i Newcastle (MB), në bashkëpunim me Korporatën Kombëtare për Antikitetet dhe Muzeun e Sudanit, shfrytëzuan imazhe satelitore dhe kërkime në terren. për të identifikuar vendndodhjen e rreth 10,000 monumenteve funerare të përhapura në një territor prej 4,100 km katrorë në rajonin gjysmë të thatë të Kassala, në Sudanin lindor.
Varrimet përfshijnë tuma varrimi prej guri, të cilat janë të lehta për t’u ndërtuar dhe të zakonshme në prehistorinë dhe historinë afrikane, dhe varre kube, me kube ose me tendë tipike të arkitekturës islame. Ato datojnë gjithashtu në epoka të ndryshme (që nga tumat e para parahistorike e deri te varret moderne të popullit nomad Beja, të cilët ende banojnë në ato vende).
Një nga sfidat në interpretimin e këtyre nekropoleve është prania e kufizuar e të dhënave arkeologjike: ka pak gërmime në rajon dhe pak dëshmi historike të traditave funerale. Por ka një avantazh: duke pasur parasysh numrin shumë të madh të elementeve për t’u analizuar, është e mundur të studiohen varret me modelet statistikore të përdorura për t’iu qasur sistemeve komplekse.
Ekipi përdori modelin NCSP (procesi i grumbullimit Neyman-Scott), i zhvilluar fillimisht për të studiuar shpërndarjen e yjeve dhe galaktikave, duke zbuluar kështu se «në mënyrë efektive nekropolet e mëdha të 3-4,000 varreve fshehin një strukturë nën-grupe që nuk mund të identifikohet menjëherë me sy të lirë. por që ka shumë të ngjarë të jetë formuar sipas dinamikave sociale specifike për grupet njerëzore në zonë”, shpjegoi për agjencinë ANSA Stefano Costanzo, gjeoarkeolog në Universitetin e Napolit “L’Orientale”, një nga autorët e studimit.
Varret e paraardhësve funksionojnë si qendra tërheqëse për varrosjet e mëvonshme dhe përcaktojnë shenjtërinë e vendit. Ashtu si me yjet, “grumbullimet lokale” të varreve ndoshta përbëhen nga varre të njerëzve të së njëjtës familje ose fis.
Ndërsa në një shkallë më të madhe janë mbi të gjitha faktorët më “praktikë” që peshojnë, si forma e territorit apo disponueshmëria e materialeve të ndërtimit.
ZHVILLIMET E ARDHSHME. Hulumtimet e ardhshme mund të fokusohen në identitetin e njerëzve të varrosur në varret më të rëndësishme. Por përtej territorit specifik, është metoda e analizës ajo që ka implikime interesante, sepse i jep mundësi të përdoret në territore shumë të gjera që përndryshe janë të vështira për t’u eksploruar. Është e sigurt të vihet bast se do të jetë e dobishme jo vetëm për të kuptuar sekretet e nekropoleve, por, për shembull, për të studiuar nga lart dhe me rigorozitet rrethet e ndryshme të qendrave të banuara të lashta.
