Ndërsa bota ngrohet dhe akullnajat shkrihen, Arktiku mund të bëhet një terren pjellor për pandemi të reja virusesh, paralajmërojnë shkencëtarët.
Biologu Stephane Aris-Brosou dhe kolegët e tij nga Universiteti i Otavës studiuan tokën dhe sedimentin nga Hazen, liqeni më i madh për nga vëllimi në veri të Rrethit Arktik, dhe pas renditjes së segmenteve të ADN-së dhe ARN-së të gjetura në tokë, ata u përpoqën të identifikonin viruset janë të pranishëm, shkruan Science Alert.
Më pas ata bënë modele të reagimit të virusit me jetën shtazore dhe bimore të zonës dhe zbuluan rrezikun e përhapjes së virusit, pra transferimin e tij në specie të tjera dhe vazhdimin e përhapjes, siç ishte rasti me SARS-in. Virusi CoV-2, i cili u transferua nga kafshët e egra te njerëzit.
“Rreziku i përhapjes rritet me shkallën e shkrirjes së akullnajave. Nëse ndryshimi i klimës zhvendos gamën e vektorëve të mundshëm të virusit dhe rezervuarëve drejt veriut, Arktiku mund të bëhet terren pjellor për pandemi të reja,” thanë shkencëtarët në studim.
“Nga pikëpamja evolucionare, viruset infektojnë më lehtë bujtësit që janë filogjenetikisht afër pritësit të tyre natyror, ndoshta sepse është më e lehtë për ta të infektojnë dhe kolonizojnë specie që janë gjenetikisht të ngjashme,” shtojnë ata.
Në përputhje me studimet e mëparshme, të cilat tregojnë se si një mjedis i ndryshuar mund të çojë në kombinime të reja të patogjenëve, parazitëve dhe nikoqirëve, ekspertët paralajmërojnë se rritja e shkrirjes së akullnajave mund të çojë në një rrezik më të madh të transferimit të virusit te bujtësit eukariotikë.
Për shembull, shfaqja e antraksit në Siberinë veriore në vitin 2016, në të cilën të paktën shtatë persona u infektuan dhe një fëmijë vdiq, i atribuohet një valë të nxehti. Gjatë temperaturave shumë të larta, ngrica e përhershme shkrihej, duke ekspozuar trupin e infektuar të dhomës. Para kësaj ngjarje, epidemia e fundit në rajon ishte në vitin 1941.
Megjithatë, rreziku i rritur i tejmbushjes ndryshonte në mostrat e dheut dhe sedimentit të liqenit. Në tokë, rreziku u rrit dhe më pas filloi të zvogëlohej përsëri, ndërsa ai në mostrat e sedimentit të liqenit vazhdoi të rritet.
Një shpjegim është se rritja e shkrirjes së akullnajave dhe rrjedhjes së akullit lejon që më shumë materiale organike dhe organizmat e pranishëm të përfundojnë në liqen në vend që të mbeten në tokë.
Arktiku i Lartë ose rajoni më verior, është pjesa e Tokës më e ndjeshme ndaj ndryshimeve klimatike. Gjatë dekadave të fundit, një e treta e akullit të dimrit të Oqeanit Arktik është zhdukur. Përveç kësaj, ekziston edhe problemi i shkatërrimit tonë sistematik të habitateve natyrore, prandaj kafshët dhe njerëzit jetojnë më afër së bashku.
“Efekti i dyfishtë i ndryshimit të klimës, rritja e rrezikut të përmbytjeve dhe një zhvendosje drejt veriut në shpërndarjen e specieve mund të kenë efekte dramatike në Arktikun e Lartë,” thanë shkencëtarët.
Aris-Brosou dhe kolegët e tij nuk kanë deklaruar ende se sa lloje të panjohura të virusit kanë gjetur në mostrat deri më tani, dhe as nuk kanë vlerësuar nëse këto viruse mund të shkaktojnë infeksion, sipas The Guardian.
Megjithatë, studime të tjera të fundit tregojnë se ka patogjenë të paidentifikuar në akullnajat.
Për shembull, vitin e kaluar ekspertët nga Universiteti Shtetëror i Ohajos në SHBA njoftuan se gjetën materialin gjenetik të 33 viruseve, 28 prej të cilëve janë të rinj, në mostrat e akullit nga Rrafshnalta Tibetiane në Kinë. Bazuar në vendndodhjen e tyre, ata vlerësojnë se viruset janë rreth 15.000-vjeçare.
Hulumtimi u botua në revistën Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences.
