Truri ynë ka një sistem të hedhjes së mbeturinave që parandalon neuronet e vdekura dhe toksike nga bllokimi i rrugëve tona biologjike.
Shkencëtarët kanë arritur, për herë të parë, të regjistrojnë këtë proces në testet laboratorike te minjtë.
Ne ende nuk dimë shumë se si hiqen neuronet e vdekura dhe si truri i përgjigjet atyre, kështu që hulumtimi i ri mund të jetë një hap i rëndësishëm për të gjetur atë, edhe nëse ende nuk kemi konfirmuar që truri i njeriut funksionon në të njëjtën mënyrë , shkruan Science Alert.
“Kjo është hera e parë që procesi është parë ndonjëherë në trurin e gjitarëve të gjallë,” thotë neurologu Jamie Grocendler pranë Shkollës Mjekësore Yale në Connecticut. Këto zbulime mund të ndihmojnë madje edhe në trajtimin e rënies së funksionit të trurit në lidhje me moshën, si dhe çrregullimeve neurologjike.
Sapo të mësohet më shumë se si duhet të funksionojë pastrimi i trurit, shkencëtarët mund të diagnostikojnë më mirë se çfarë ndodh kur diçka shkon keq.
Ekipi u përqendrua në qelizat gliale përgjegjëse për kryerjen e pastrimit të trurit duke përdorur një teknikë të quajtur “2Phatal” për të synuar një qelizë të vetme të trurit për apoptozë (vdekje qelizore) në minj, dhe më pas gjurmoi rrugën e qelizës glial duke përdorur shënjues fluoreshente.
“Sjellja e një qelize për të vdekur na lejon të studiojmë se çfarë ndodh menjëherë pasi qelizat fillojnë të vdesin dhe të shohim shumë qeliza të tjera të përfshira”, thotë Grocendler, duke shtuar se kjo nuk ishte e mundur më parë.
“Ne jemi në gjendje të tregojmë me shumë qartësi se çfarë saktësisht po ndodh dhe të kuptojmë procesin”, tha Grocendler.
Doli se tre lloje të qelizave gliale – mikroglia, astrocitet dhe qelizat NG2 – ishin të përfshirë në një proces shumë të koordinuar të heqjes së qelizave, i cili gjithashtu hoqi neuronet e vdekura.
Studiuesit vunë re se një mikroglia ndikon në trupin e neuronit dhe degët e tij kryesore (dendritet), ndërsa astrocitet synojnë dendritet më të vegjël që lidhen për t’u hequr.
Ata gjithashtu treguan se nëse një lloj qelize glial humbet neuronet e vdekura për ndonjë arsye, llojet e tjera të qelizave do të merrnin rolin e tyre në procesin e heqjes së mbeturinave – duke treguar se një lloj komunikimi po zhvillohet midis qelizave glial.
Një zbulim tjetër interesant nga hulumtimi ishte se truri i vjetër i miut është më pak efikas në heqjen e qelizave të vdekura neuronale.
Kjo është një mundësi e mirë për kërkime në të ardhmen dhe mund t’u japë ekspertëve një pasqyrë se si truri i vjetër fillon të prishet në mënyra të ndryshme, pasi hedhja e mbeturinave fillon të ngadalësohet ose edhe të ndalet.
Një ditë, mund të zhvillohen trajtime të reja që mund të marrin përsipër këtë proces pastrimi në vend të trurit – jo vetëm te njerëzit e moshuar, por edhe tek ata që kanë pësuar trauma të kokës.
“Vdekja qelizore është shumë e zakonshme në sëmundjen e trurit”, thotë neurologu Emmy Damisah i Shkollës Mjekësore të Yale, duke shtuar se njohja e procesit mund të japë një pasqyrë se si të merremi me vdekjen e qelizave në një tru të dëmtuar nga trauma e kokës deri në goditje në tru dhe gjendje të tjera.
Kërkimi u botua në revistën Science Advances.
