tudiuesit holandezë të Universitetit Leiden kanë ekzaminuar më shumë se 5.000 shufra dhe unaza nga periudha 2.150 – 1.700 para Krishtit. Në atë kohë, unazat, shiritat e brinjëve apo tehu prej bronzi dhe bakri ishin monedha të zakonshme. Dhe, çuditërisht, këto objekte ishin të standardizuara në peshë dhe formë për shumë zona të Europës, sipas studiuesve të Universitetit Leiden.
Objektet e ekzaminuara erdhën nga zona të ndryshme arkeologjike, duke përfshirë ato që janë sot Gjermania Jugore, Austria, Republika Çeke, si dhe Gjermania Veriore dhe Skandinavia Jugore. Studiuesit gjetën jo vetëm objekte të vetme, por koleksione (grumbuj të tërë) prej disa qindra copash.
Rreth 70% e unazave të ekzaminuara kishin një peshë mesatare rreth 195 gram. Por, si është e mundur kjo, duke qenë se në atë kohë, njerëzit nuk kishin aparate matëse për peshën?
Studiuesit holandezë diskutuan ligjin Weber-Fechner – nga fusha e psikologjisë perceptuese – në analizën e tyre. Ky ligj përshkruan marrëdhëniet midis intensitetit objektiv të stimujve dhe forcës së perceptimeve shqisore të perceptuara në mënyrë subjektive.
Sipas ligjit Weber-Fechner, njeriu njeh një ndryshim në peshë vetëm kur ka një rritje peshe prej afërsisht 2%. Pra, për një objekt metalik që peshon një kilogram, domethënë 1000 gram, një objekt tjetër do të duhej të peshonte 20 gram më shumë që të dukej më i rëndë.
Zhvillimi i një sistemi të tillë krahasimi të peshës dhe matjes është ndër zhvillimet më të rëndësishme prehistorike të intelektit njerëzor, thanë në studimin e tyre Maikel Kuijpers dhe Catalin Popa, nga Departamenti i Arkeologjisë së Universitetit Leiden.
Kështu, edhe në kohërat parahistorike, njerëzit e kuptuan që objektet duhej të kishin një madhësi standarde në mënyrë që të shërbenin si një monedhë e përbashkët që do të pranohej në distanca të mëdha.
