Sa herë që flasim për shkretëtira, çdoherë e imagjinojmë një vend të shkretë, pa ujë, ku nuk ka asgjë dhe nuk ndodhë asgjë. Megjithatë, shkretëtirat mund të jenë të magjishme, sidomos për fotografët.

Në shkretëtira, rriten bimët e rralla në botë, të cilat mund të mbijetojnë në kushte ekstreme klimatike. Njësoj ndodhë dhe me njerëzit dhe kafshët.

Në shkretëtira po ashtu, gjenden edhe dunat e rërës që duken si imazhe përrallash.

Shkretëtirat mbulojnë rreth 33% ose një e treta e Tokës.

Ekzistojnë katër lloje të shkretëtirave:

• shkretëtirat subtropikale janë të nxehta dhe të thata gjatë gjithë vitit

• shkretëtirat bregdetare kanë dimër të ftohtë dhe verë të ngrohtë

• shkretëtirat e ftohta të dimrit kanë verë të gjatë, të thatë dhe dimra të ftohtë me shi të ulët ose reshje bore

• shkretëtirat polare më të ftohta

katër lloje të shkretëtirës

Për sa i përket madhësisë së plotë, shkretëtira e Antarktikut është shkretëtira më e madhe në Tokë, gjithsej 14.2 milionë kilometra katror (5.5 milionë milje katror). Antarktida është kontinenti më i ftohtë, me erë dhe më i izoluari në Tokë, dhe konsiderohet një shkretëtirë sepse reshjet e saj vjetore mund të jenë më pak se 51 milimetra (10 inç) në brendësi.

Antarktidë

Shkretëtira e Arktikut është e dytë më e madh në botë, duke mbuluar një sipërfaqe toke prej rreth 14 milionë kilometra katrorë (5.4 milion milje katrore). Shkretëtira zë pjesërisht territoret e pretenduara ose të kontrolluara nga Kanada, Danimarka, Norvegjia, Rusia, Suedia dhe Shtetet e Bashkuara.

Arktik

Shkretëtira e Saharasë është e treta më e madhe në botë, dhe më e nxehta në botë. Ajo zë një sipërfaqe prej rreth 9.2 milionë kilometra katrorë (3.3 milionë milje katrore). Saharaja mbulon pjesë të mëdha të Algjerisë, Chadit, Egjiptit, Libisë, Mauritanisë, Malit, Marokut, Nigerisë, Saharasë Perëndimore, Sudanit dhe Tunizisë.

shkretetira e Saharase

Shkretëtira më e vogël në botë është shkretëtira Atacama, Kili, e cila mbulon vetëm 105.200 kilometra katrorë (40.600 milje katrore).

Disa shkretëtira që janë të nxehta gjatë ditës bëhen të ftohta gjatë natës sepse u mungon izolimi i siguruar nga retë dhe lagështia.

Bimët e shkretëtirës mund të klasifikohen në tre kategori kryesore: kaktusë, lule të egra, dhe pemë, shkurre dhe bar.

Jeta e bimëve në shkretëtirë është e pakët, por ka më shumë bimë që jetojnë këtu nga sa prisni. Për shembull, dy nga bimët më të njohura të shkretëtirës janë okotila e cila është një bimë me gjethe jeshile që prodhon lule. Tjetri është kaktusi i saguaros i cili u quajt lulja e shtetit të Arizonës.

lule shkretëtire

Kafshët gjejnë mënyra të zgjuara për t’u përshtatur në shkretëtira. Disa dalin natën kur është më ftohtë.

Devetë janë një nga më të njohurat nga të gjitha kafshët e shkretëtirës. Ato kanë një aftësi të madhe për t’i rezistuar nxehtësisë dhe etjes. Edhe mbi 50 °C, të cilat mund të qëndrojnë pa ujë të pijshëm për shumë ditë.

deve

Kodrat me re formohen nga erërat të cilat fryjnë rërën, zakonisht në një shkretëtirë.

Evropa është kontinenti i vetëm pa shkretëtira; ka, megjithatë, pjesë gjysmë të thata rreth deteve të Zi dhe Kaspikut, në pjesë të Ukrainës dhe Kaukazit të Veriut.

desert-2

Rreth 2 milionë njerëz jetojnë në shkretëtirën e Saharasë.

Disa nga furnizimet më të mëdha në botë me ujë nëntokësor ekzistojnë nën shkretëtirën e Saharasë, duke mbështetur rreth 90 oaza kryesore atje.

Oaza

Lugina e Vdekjes është një luginë e shkretëtirës e vendosur në Kaliforninë Lindore, në shkretëtirën veriore Mojave me nxehtësi ekstreme që e ka lënë këtë zonë të shkretë çuditërisht të bukur.

Marsi është i vetmi planet tjetër në Sistemin Diellor përveç tokës në të cilën janë identifikuar shkretëtirat.

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here