Kohët e fundit, shumë kanë reduktuar konsumimin e pijeve të gazuara me sheqer, një përfitim i madh për shëndetin publik duke pasur parasysh rreziqet e njohura të një diete me shumë sheqer.
Në të njëjtën kohë, u regjistrua një rritje në konsumin e pijeve të gazuara dietike. Ky konsum është aq i lartë sa që këto produkte tani zbulohen rregullisht në ujërat e zeza.
Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) këshillon njerëzit që të reduktojnë marrjen ditore të sheqernave të lira në më pak se 10 për qind të marrjes totale të energjisë, me reduktime të mëtejshme nën 5 për qind ose rreth 25 gramë (gjashtë lugë çaji) në ditë për përfitime shtesë shëndetësore. Shumica e pijeve të gazuara të rregullta përmbajnë shumë sheqer. Për shembull, një kanaçe e zakonshme 335 mililitra Coca-Cola përmban të paktën shtatë lugë çaji sheqer të shtuar.
Pijet e gazuara dietike janë krijuar për shije të ngjashme me ato të zakonshme, por pa sheqer. Në vend të sheqerit, ato përmbajnë ëmbëlsues artificialë ose natyralë si aspartam, sakarinë dhe sukralozë, ndërsa ëmbëltuesit natyralë përfshijnë ekstrakt të frutave. Shumë ëmbëlsues artificialë janë shumë më të ëmbël se sheqeri, kështu që nevojitet më pak për të arritur të njëjtën shije.
Ndikimi në shëndet
Megjithëse pijet e gazuara dietike promovohen si një alternativë më e shëndetshme ndaj pijeve të gazuara të zakonshme, hulumtimet tregojnë një pamje më komplekse. Studimet kanë zbuluar se konsumuesit e rregullt të pijeve të gazuara me dietë kanë një rrezik më të lartë të zhvillimit të çrregullimeve metabolike si diabeti dhe sëmundjet e zemrës në krahasim me ata që nuk pinë. Kjo lidhje mbetet edhe pasi të merren parasysh faktorë të tjerë ushqimorë dhe të stilit të jetesës si aktiviteti fizik.
Në vitin 2023, OBSH njoftoi se aspartami, ëmbëlsuesi kryesor në pijet e gazuara dietike, është “ndoshta kancerogjen për njerëzit”. Ata theksojnë se aktualisht nuk ka prova të mjaftueshme shkencore për të thënë me siguri absolute se aspartami rrit rrezikun e kancerit, duke theksuar se është i sigurt për konsum të herëpashershëm.
Menaxhimi i peshës
Pavarësisht nga emri “dietë”, pijet e gazuara dietike nuk lidhen fort me menaxhimin e peshës. Në vitin 2022, OBSH kreu një rishikim sistematik për të vlerësuar nëse ëmbëlsuesit artificialë janë të dobishëm për menaxhimin e peshës.
Provat e kontrolluara të rastësishme kanë treguar humbje të lehtë në peshë tek njerëzit që përdorin ëmbëlsues artificialë. Megjithatë, studimet vëzhguese kanë treguar se njerëzit që konsumojnë sasi të mëdha të ëmbëltuesve artificialë kanë një rrezik në rritje për të pasur një indeks më të lartë të masës trupore dhe kanë 76 për qind më shumë gjasa të jenë obezë.
Inflamacion dhe probleme dentare
Ka prova që ëmbëlsuesit artificialë mund të irritojnë rreshtimin e sistemit të tretjes, duke shkaktuar inflamacion dhe duke rritur gjasat për diarre, kapsllëk, fryrje dhe simptoma të tjera që lidhen me sindromën e zorrës së irrituar. Pirja e sasive të mëdha të pijeve të gazuara dietike ka qenë gjithashtu e lidhur me sëmundjen e mëlçisë të bazuar në inflamacion. Përveç kësaj, pijet e gazuara dietike mund të kontribuojnë në erozionin e dhëmbëve për shkak të pranisë së acideve fosforike dhe citrike.
Ashtu si me shumë aspekte të të ushqyerit, moderimi është thelbësor. Konsumimi i herëpashershëm i sodës dietike nuk ka gjasa të dëmtojë shëndetin tuaj, por konsumimi i shpeshtë ose i tepërt mund të rrisë rreziqet për shëndetin afatgjatë. Prandaj, uji i thjeshtë, uji me aromë, uji mineral, çajrat bimor ose qumështi mbeten zgjidhja më e mirë për hidratim.
