Trojanët dhe Dardanët: Mitologjia, Historia dhe Ilirët
Hyrje
Ngjashmëria e emrit mes Trojanëve, Dardanëve të Trojës dhe Dardanëve të Ilirisë ka ngjallur prej kohësh pyetje dhe hamendësime për një lidhje të lashtë. Ndërsa burimet antike përzien mitin me historinë, studimet moderne ofrojnë mundësinë e ndërlidhjes së këtyre popujve përmes traditave, kujtesës kolektive dhe simbolikës.
Dardanët në Trojë
Në Iliadën e Homerit, përmenden shpesh Dardanët, një fis i afërt me Trojanët, që rridhnin nga heroi mitologjik Dardani. Ai shihet si themelues i një linje mbretërore që çoi tek Priami, mbreti i Trojës. Në këtë mënyrë, vetë struktura mbretërore e Trojës e ka origjinën nga Dardani, duke e bërë këtë fis pjesë thelbësore të identitetit trojan.
Dardanët në Ballkan
Në anën tjetër, autorët grekë dhe romakë (Herodoti, Straboni, Tit Livi) përmendin një fis të fuqishëm të quajtur Dardanë në Ballkan. Ata jetonin në hapësirën e sotme të Kosovës dhe viseve përreth, të cilët njiheshin për luftërat me Maqedoninë dhe për rezistencën ndaj Romës. Këta Dardanë cilësohen si një ndër fiset më të rëndësishme të Ilirisë.
Ndërlidhjet e mundshme
Edhe pse arkeologjia nuk jep dëshmi të qarta për një migrim të drejtpërdrejtë nga Troja në Ballkan, ngjashmëria e emrit dhe prania e figurës mitologjike të Dardanit hap një dritare për ndërlidhje:
- Kujtesa mitologjike: Antikët shpesh përdornin emra të njëjtë për të treguar lidhje prestigjioze. Dardani i Trojës shihet si pararendës jo vetëm i Trojanëve, por edhe i popujve të tjerë të lashtë.
- Tradita e Eneasit: Në Eneidën e Virgjilit, Enea, një pasardhës i Dardanit trojan, pas shkatërrimit të Trojës niset drejt Italisë për të themeluar një dinasti të re. Kjo linjë legjendare tregon se Dardanët homerikë shiheshin si pararendës të shumë popujve mesdhetarë, përfshirë edhe ata të Ballkanit.
- Ilirët dhe mitet e përbashkëta: Popujt e Ballkanit shpesh lidhnin origjinën e tyre me figura të lashta mitologjike për të forcuar identitetin. Kështu, nuk përjashtohet që edhe Dardanët ilirë të përfshiheshin në këtë rrjet simbolik.
Interpretimet Moderne
Studiuesit bashkëkohorë theksojnë se, ndonëse Dardanët e Trojës dhe Dardanët e Ilirisë nuk mund të identifikohen si një popull i vetëm në kuptimin historik, ndërlidhja mes tyre ekziston nëpërmjet mitologjisë dhe kujtesës kulturore. Emri i përbashkët ka shërbyer si një urë që i ka bashkuar në imagjinatën kolektive, duke i dhënë Dardanëve ilirë një lidhje prestigjioze me botën heroike të Trojës.
Përfundim
Lidhja mes Trojanëve dhe Dardanëve të Ilirisë nuk duhet parë si një identitet i përbashkët etnik, por si një ndërlidhje mitologjike, kulturore dhe simbolike. Përmes emrit të përbashkët dhe figurës së Dardanit, krijohet një vijë që shtrihet nga Anadolli Perëndimor deri në zemër të Ballkanit, duke i bashkuar këta popuj në rrjetin e madh të miteve dhe traditave të lashta mesdhetare.
Referenca për lexim të mëtejshëm
- Homer, Iliada
- Vergili, Eneida
- Herodoti, Historitë
- Straboni, Gjeografia
- Eric H. Cline, The Trojan War: A Very Short Introduction (2013)
- N.G.L. Hammond, Epirus: The Geography, the Ancient Remains, the History and Topography of Epirus and Adjacent Areas
