SHEMBUJ QË DOKUMENTOJNË LASHTËSINË E GJUHËS PELLAZGO – SHQIPE

DOKUMENTOHET

Për disa vite po publikoj vazhdimisht deshifrime të mbishkrimeve të lashta që flasin qartë për lashësinë dhe vazhdimësinë gjuhësore pellazgo – shqipe, por po shtoj edhe një deshifrim tjetër për faktin se është gjetur në një teritor larg vendit tonë., për të thekuar se në lashtësi pellazgjishtja ka qenë gjuha e vetme nga e cila rrodhën gjuhët e tjera indoevropiane.

Ky bishkrim është gjetur në Siri.Është në ruajtje si një mozaik, në Muzeun e qytetit Ma’ arrat al Numan. Jepet i datuar si i vitit 510 pas Krishtit. Edhe pse figuara e artefaktit ngjan me figurën e legjendës së themeluesës të Romës, Remit dhe Romulit, nuk mund të themi se ky mozaik ka shërbyer për krijimin e legjendës, apo vizatimi në mozaik i është referuar legjendës. Përmbajtja e mbishkrimit nuk është si ajo e legjendës.

Përmbajtja e mbishkrimit:

Dy fëmijë kanë shkuar e luajnë në pyll. Atje ka bagëti por edhe kafshë të egra si ujq etj,Dy fëmijët, pa e ditur rezikun e ujkut, i afrohen atij prej tyre , i cili qëllon që është ulkonjë dhe fillojnë të luajnë me gjirin e saj..Ukonja për çudi, i lejon fëmijët të luajnë me sisët e saj, por kur njeri prej tyre fillon të pijë qumësht nga gjiri i saj, ajo e kafshonaq fort atë sa i merr jetën Në mbishkrim është përshktuar dëshpërimi i nënës së tij.

Nisur nga kjo përmbatje e mbishkrimit, nuk kemi të bëjmë me ndonjë mozaik, por me një përkushtim në një gur varri

.Për lexuesit që e kanë të vështirë të ndjekin deshifrimin e detajuar, po paraqesim fjalët e gjuhës pellazgo – shqipe që kemi identikikuar tek jy mbishkrim.Të gjitha fjalët janë njërrokëshe dhe në trajta të ngurosura, pasi në atë fazë të ulët zhvillimi, gjuha pellazgo shqipe nk i ka pas venë në përdorim ende mjetet gjuhësore si: parashtesat, prapashtesat, mbaresat, nyjet të cilat u japin fjalëve ndryshueshmëri, fleksibilitet.

emra: bi ( bir), il( yll), men ( mendje), uk ( ujk), de ( dheu), di ( dhi ), et ( jetë). thik, ( thik),

folje : a ( asht ), as ( asht ), pre ( pret), is ( ish), se ( sheh ), ro ( rroj ), mel ( mjel ), ik ( ikën ), nin ( ndjen, dëgjon ) han,( ha), so ( shoh), e ( je), thirr ( thirr), don ( do), .an ( janë), pi ( pi), ra ( shkoj ),los ( los, luaj )

përemra: u ( unë), tu ( ty),i ( ai), yt ( yt),y ( ay), ko ( kjo),

mbiemër, ur,( i urirur),

ndajfolje:let ( lehtë). ma ( akoma), mil ( mirë).

parafjalë : n ( në), nk ( nuk), m ( më), ke ( te, tek),

lidhëz pse.

Deshifrimi i detajuar

Për deshifrimin kemi ndjekur këtë ecuri: Kemi marrë çdo rresht veçmas, i kemi ndarë fjalët nga njera – tjetra, kemi zbuluar kuptimin e seicilës fjale në gjuhën e sotme shqipe dhe kemi dhënë për seicilin rresht kuptimin e saj në shqipen e sotme. Në fund të deshifrimit të të gjithë rreshtave, kemi dhënë përmbajtjen e mozaikut në shqipen e sotme si dhe disa sqarime lidhur me figurën e mozaikut..

I THIKMINoYMENoD oSTUYDASISI UKKDIAPREXANTU

THIK M IN o Y MEN o D o S TU Y D AS I S I U K K DI A PRE Ë AN TU

1THIK emri thikë

2 M prafjala më.Zanorja /ë/ nuk del në asnjë mbishkrimet që kemi deshifruar.

3 IN folja rri, por në trajtën rrin të gegënishtes.Trajta fillestare ka qenë in. dhe më vonë ka marrë trajtën rrin. Bashktingëllorja rr, si të gjitha bashktingëlloret dyfishe, nuk kanë qenë në përdorim në pellazgjishten ( shqipen e lashtë).

4 O kjo zanore nuk ka kuptimin e ndonje fjale, por merr kutimin e vazhdimësisë së komunikimit. Nje tingull i tille vihet re ende edhe sot, sidomos në të folmen e Korçës.

5 Y ka kuptimin e përemrit ay, ose atë.

6 MEN ka kuptimin e emrit mendje. Është trajtë e gegënishtes. “ Kur e ke nër men me ardhë”O

7 D ka kutimin e emrit dhe, dheu.

8 o si më sipër.

9 S lidhëza pse.

10 TU përemri ty.

11 Y përemri ay.

12 D dhe.

13 AS folja asht.

14 I përemri vetor ai.

S lidhëza shkajkore pse

16 I përemri ai

17 UK emri ujk.

18 K ke parafjala ke,( tek) trajte e gegenishtes.

19 DI emri dhi. dhija, bagëti.

20 A folja asht ,

21 PRE folja pre, pret,mbyt. Trajtë e gegënishtes “hajde, dru me pre”

22 X lidhëza pse.

23 AN folja han trajtë e gegënishtes.

24 TU përemri ty.

Permbajtja: “ Thikë më rri në mendje: Dhe’( në dhe), o,pse s’ je ti, pse asht ai? Pse ai ujk që pret,( ha) dhi, pse të hante ty?”,

II KAIIUANNoYTOYFILoNEISOERAAPIAN

KA I I U AN N o Y TO Y FIL o N E I SO E RA PI AN

1 KA parafjala ku, ka trajtë e gegënishtes

2 I përemri ai.

3 I përemri ai

4 .U emri ujk

5 AN folja han.

6 N pjesëza mohuese nuk.

7 Y përemri ay.

8 TO përemri ty

9 Y përemër ay.

10 FIL folja thërret.

11 o

12 N pjesëza nuk

13 E folja je.

14 I përemri ai

15 SO folja shoh

16 . E lidhëza e, dhe,

17 RA folja shkoj.dialekti gegënishtes me ra.

18 PI folja pi, me pi.

19 AN folja janë.

Kuptimi: “ Ka ( nga) , ai ujk të hangri ,nuk o ty të thirra o, nuk të pashë të shkoja të shikoja se asht duke pirë.”

III NZEDNTOANTËNINËTHSOEoFILHNMHSTË

N ZE D N TO AN T Ë NIN U TH CO E o FIL S HNH BI H CT Ë

1 N parafjala në

2 ZE folja zenë/zënë.

3 D emri dhe.

4 N parafjala në

5 TO përemri ty.

6 AN folja han.

7 T pjesëza foljore të

8 Ë përemri unë

9 NIN folja ndjej, trajta e gegënishtes nin.

10 U përemri unë.

11 TH

12 SO folja shoh.

13 E folja je.

14 o o

15 FIL folja thirr

16 SHN hn imitim i thirrjeve te dhimbjes

17 BI emri bir

18 HST s hyj

19 Ë përemri unë.

Përmbajtja: “Në se zure dhenë, tek ty jam unë, të dëgjoj.e të shikoj,je duke thirrur, o bir, si s’ hyra unë?”.

IV KHNOMENËAKXIISEPIMELIANAURËSTËN

KH N O MEN Ë AK X I IS E PI MEL I AN A UR Ë ST ËN

1 K H pasthirmë k eh

2 N parafjala në

3 O o

4 MEN emri mendje.

5 Ë përemri unë.

6 A

K emri hak.

7 X lidhëza pse.

8 I përemri ai.

9 IS folja ish.

10 E folja je.

11 PI folja pi.

12 MEL

13 I përemri ai.

14 AN folja han( ha)

15 A lidhëz a, apo..

16 UR mbiemri, i uritur, i pa ushqyer mirë

17 ST pjezëza s’të

18 Ë përemri unë.

19 N pjesëza nuk.

Përmbajtja: “ Në mend më rri mua,pse ai ish duke pirë të mjel? Ai a han, apo ishte i uritur. – s’di unë?”

V EYSEBIoYDEToYTHSPANEYFIMOYMNHMHS

E Y SE BI o Y D ET o YT HS PAN E Y FIM O Y MN HMH S

1 E folja je

2 Y përemri ay,

3 SE..folja sheh.

4 BI emri bir.

5 O o

6 Y përemri ay.

7 D emri dhe’.

8 ET emër jeta.

9 O o

10 YT përemri yte, jote.

11 HS

12 PAN folja pan, me parë, të shohësh..

13 E folja je

14 Y përemri ay.

15 FIM emër fëmijë

16 O o.

17 Y përemër ay

18 MN ?

19 HMH pasthirrmë, hmh.

20 S pjesëz s.

Kuptimi:”Je ajo që sheh birin në dhe’. jetën tënde, ai është fëmija yt.hs jo.”

VI HEPIXoHTSTUDSERKONKAIHANoROËSI

K

HEPIXoHTSTUDSERKONKAIHANoROËSIK

1 HE pasthirma he.

2 PI fplja pi.

3 X pjesëza pse.

4 O o.

5 H

6 TS

7 TU përemër ty.

8 D emër dhe’.

9 S pjesëz s’ nuk.

10 ER folja erdh.

11 KO përemër kjo.

12 NK pjesëza nuk.

13 A folja asht.

14 I përemri ai.

15 HAN folja ha, han.

16 O o.

17 RO folja rroj.

18 Ë përemër unë.

19 S pjesëza nuk.

20 IK folja ik ( iku nga jeta, vdiq).

Kuptimi: “ He, je pi, ( po pije ).Pse, o, he, të zë ty, ti në dhe’ s’ edhi kjo ( ulkonja) nuk më hengri mua, po unë rroj.”

VII PAYLoYToEoFILSKAIFILoXYPRESBIAIASXIK

PAYLoYToEoFILSKAIFILoXYPRESBIAIASXIK

1 PA folja pa, me pa.

2 YL emri yll.

3 O o

4 YT peremer yt.

5 O o.

6 E folja je.

7 O o.

8 FIL folja thirr.

9 SK pjesë.nuk.

10 A folja asht.

11 I përemri ai.

12 FIL folja thirr.

13 O o.

14 X lidhëza pse.

15 Y përemri ay.

16 PRE folja pre, me pre.

17 ES folja është.

18 BI emër bir.

19 A folja asht.

20 I përemri ai.

21 AS folja asht.

22 X lidhëza pse.

24 IK folja ik.

Kuptimi:” Me pa yllin tënd duke thirrur, se ai është duke thirrur,pse ai preu birin tim, pse ai të ikë( largohet nga jeta)”

VIII MAPILLEUKINLETOYSKUEToYSMAKEDON

MAPILLEUKINLETOYSKUEToYSMAKEDON

1 MA ndajfolja ma, akoma.

2 P parafjala pa.

3 IL emri yll.

4 LE folje me le, lind. :::

5 U përemri unë.

6 SK pjesëz nuk.

7 IN folja rrin.

8 LET ndajfolja let.

9 O o.

10 Y përemri ay.

11 SK pjesëza nuk.

12 U përemri unë.

13 ET emri jetë.

14 O o.

15 Y përemri ay.

16 S pjesëz nuk.

17 MA ndajfolja akoma.

18 K përemri kë, cilin.

19 E folja je.

20 DON folja don.

Kuptimi:” Ma,( akoma), pa yllin gjallë unë s rri lehtë, ay s’ është në jetë, ay nuk është ma, cilin ma të dua?”

Poshtë barkut të ujkut janë shkruar disa fjalë:

AS RO RO MIL LOS

AS folja asht,

RO folja rron

RO folja rron

MIL ndajfolja mirë

LOS folja los.

Kuptimi : “Asht duke jetuar mirë, prandaj los” :

Përmbajtja e plotë.:

Thikë më rri në mendje: Dhe’, o,pse s’ je ti, pse asht ai? Pse ai ujk që pret,( ha) dhi,bagëti, pse të hante ty?,

Ka ( nga) , ai ujk të hangri, nuk o ty të thirra o nuk të pashë të shkoja të shikoja se ishe duke pirë.?

Në se zure dhenë, tek ty jam unë, të dëgjoj.e të shikoj,je duke thirrur, o bir, si s’ hyra unë.

“ Në mendje më rri mua,pse ai ish duke pirë( qumësht) të mjelë? Ai asht han( ushqehejt në shtëpi), apo ishte i uritur. – s’di unë?”

Është ajo që sheh birin në dhe’. jetën e saj, ai është fëmija yt.hs jo.

“ He, je pi, ( po pije ).Pse, o, he, të zë ty, ti në dhe’ s’ edhi kjo ( ulkonja) nuk më hëngri mua, po unë rroj.”

” Me pa yllin tënd duke thirrur, se ai është duke thirrur,pse ai preu birin tim, pse ai të ikë( largohet nga jeta)”

Ma,( akoma), pa yllin gjallë unë s rri lehtë, ay s’ është në jetë, ay nuk është ma, cilin ma të dua?”