Aleksander Hasanas
Lloji i përkrenares ilire ishte një nga më shumë të përdorurat gjatë periudhës arkaike. Lloji që shohim vjen nga përkrenaret e periudhës gjeometrike dhe duket se është shfaqur në Peloponez rreth vitit 700 para Krishtit.
Përdorej kryesisht në Shqipëri, Maqedoni (Emathia) dhe zona të tjera të YLLIRIKUT. Ajo ishte bërë nga një fletë bakri dhe mbronte në mënyrë efektive faqet anësore, me paranofull të zgjatur dhe qafën, me zverkun pak të ngritur.
Ndryshe nga llojet e tjera të përkrenareve ilire dhe ato (si p.sh. korintiane, kalkidiane) ky tip nuk kishte një epirinium (zgjatim) për të mbrojtur hundën.
Vrimat pas konturit të përkrenares shërbenin për fiksimin e veshjes së lëkurës, ndërsa brinjët (brezat) në krye ishin për fiksimin, mbrojtjen e shtëllungës.
Përkrenarja që shohim në foto mban edhe një mbishkrim të gdhendur në alfabetin “iliro-korintik” përgjatë bordurës; paranofullës së djathtë: ΠΑϞϜꙨΝꙨΜßΜϞ; (PAϞϜꙨNꙨM ßMϞ) ~ PAIONOM BMI (*Unë jam PAEON).
Gjatë kësaj periudhe tipike ilire ishte e zakonshme gdhendja e mbishkrimeve në vetën e parë në vazo, monedha dhe objekte të tjera, ku përmendej emri i Mbretit apo i pronarit të tyre (p.sh. “Unë i përkas Paeonit”).
Nuk është e qartë se kujt i referohet ky mbishkrim i veçantë. Nëse përkrenarja ishte e një luftëtari i fisit ilir Paion apo ndoshta i referohej luftëtarit të vdekur me të njëjtin emër.
Ekziston mundësia të jetë edhe një Bekim i një vendi të shenjtë, perëndisë Paion, i cili duket se ka qenë një epitet i Apollonit i lidhur me vetitë e tij mbrojtëse; shëruese.
Korektuar nga Aleksander Hasanas
Referuar:
– Amandry P. 1971. “Koleksioni Paul Canellopoulos (I). Armes et lébès de bronze”, Bulletin de letterance hellénique 95, 585-626, esp. 589-597.
– Andriomenou A. 2006. Hyrja në katalog nr. 122, në Choremi-Spetsieri A. – Zarkadas A. (red.) 2006. Pavlos dhe Alexandra Kanellopoulou Museum. Arti i lashtë, Athinë, 198-199.
