Nga prof Dr Naser Ferri
Nje fjale e urtë latine thotë për Romën: Quod non fecerunt barbari, fecerunt Barberini-çka nuk shkatërruan barbarët, e shkatërruan Barberinët. Përndryshe Barberinët ishin pjesëtarët e familjes së pasur në Romë, të cilët gjatë shekullit 17 kishin shkaterruar shumë monumente të vlefshme antike për të ndërtuar ne vend të tyre pallate moderne të asaj kohe me përkrahjen (ose së paku mospengimin) e shtetit.
Barberinet po na perseriten tash e sa vjet edhe ne Pejë dhe jo vetem.
Ne vend qe pas vitit 1999 të ruhen, restaurohen e konservohen objektet e mbetura të trashegimise kulturore të dëmtuara, por jo teresisht të shkaterruara nga okupatori, duke i ruajtur trajtat e cilësitë origjinale (siç eshtë restauruar bie fjala Çarshia e Vjetër në Gjakovë), Çarshia e Gjatë e Pejës është mbushur me ndertesa e dyqane te stileve, madhësive e materialeve të ndryshme duke krijuar pamje kaotike.
Të njëjtin fat e kanë pësuar kullat e famshme qytetare të Pejes duke u “rinovuar” me qelq, plastikë e beton dhe duke u shndërruar ne objekte hotelerie apo biznesi.
Ajo që shpëtoi nga shkaterrimi i barbarëve (hordhive serbe) u shkatërrua nga Barberinët modern (shqiptarët) me pelqimin e “hyqymetit” të korruptuar lokal e te institucioneve shttetërore të krijuara për mbrojtje të trashëgimisë kulturore.
Pas Barberinëve tonë as era e Çarshisë së Gjatë e Besa as e pjeses historike të Pejës së dikurshme nuk ka mbetur!
Foto 1-Okoli ne vitin 1952/1953 (photo credit Blerim Gorani)
Foto 2- okoli më 24 korrik 2023
