Βίλια; Vilia është një vendbanim malor në Attikë (sot Greqi) i ndërtuar në shpatet e malit Kitheron. Vilia ndodhet 56 kilometra në veriperëndim të Athinës, qytezë kjo e ndërtuar në mënyrë amfiteatrale, mbi grykën lindore të hapjes së madhe, e cila formohet nga vargmalet e Kithairon dhe në rrëzë të majës Lestori.
Lartësia mbidetare e Vilisë fillon nga 500 metra dhe përfundon në rreth 600 metra. Është qytet në Atikën Perëndimore dhe i përket nga ana administrative Komunës Mandra – Estili është një qytet që nuk kurrë”.
Kjo qytezë e sotme “Vilia ~ Vila” quhej ndoshta për shkak të peizazhit idilik. I pari që e përmend këtë zonë si Eidyllia (A’Dylia) është gjeografi Meletios i Riu gjatë gjysmës së parë të shekullit të 17-të, i cili thotë se në këtë vend ndodhej Estyli; Estili një qytet që nuku përmend kurrë”.
Etimologji:
Pra, duket qartë se këtu kemi të bëjmë me fjalën e lashtë dhe më se të njohur shqipe: YLL = Dritë; A’Y’LA / vend i lartë, i dukshëm, i ndriçuar, shfaqje … ( i ngrohte IDIL ).
Gjithashtu kemi të njohur tek gjuha shqipe mbi shumë fjalë emërtime për ta bërë edhe më të theksuar (të shquar) kuptimin e saj kemi mbivendosje të një bashtingëllore apo zanore para saj, si p.sh: Aq; K’aq, Rah; K’rah, Ark; B’ark, Eh; T’eh, Rag; P’rag, Bore; D’borë, Yll; B’yll; B’ylli -s, etj., plot.
Me kalimin e kohës, dhe për shkak të pushtimeve romake shumë emërtimeve të pastra ‘iliro –shqiptare’ iu vendos ende një zanore para tyre si p.sh: ‘Enea’ u bë ‘Aenea’, mandej dihet se romaket shkronjen e lashte Y (nga etruskishtja) e lexonin baraz V – Pra kjo ka bërë të mundur devijimin, tjetërsimin e fjale-emërtimeve të ndryshme nga origjinali, e normal ato sot duken si të huaja për të lashtën gjuhën shqipe.
Madje të njohur kemi rastin e fjales shqipe Dhampir e cila prej gjuheve te tjera latine shqiptohet Vampir, pra këto jane arsyet që fjalën e lashtë shqipe në këtë rast si vendemërtim B’YLLIA, apo D’YLIA nga gjuha koine greke u quajt VILLA (Vilia ku B=V) dhe prej romakeve ky vend i ndriçuar u quajt: Estyli; Estili dhe mandej prej fjales shqipe D’ylia duke i shtuar zanoren A përpara saj me vlerën (âshtĕ Yll; Estyli)- kemi (A’Dylia; Idyllia); Eidylia ashtu siç e përmënd dhe gjeografi Meletios i Riu.
Pra kalimi I B ne V/ (υ) sjell në greqishten e sotme fjalën e lashtë shqipe: Byllia = Vilia – emërtim ky që sërish ashtu edhe sipas studiuesit arvanitas Spyros Papanikolaou ka kuptim të pastër prej shqipes: Bila = Vila = vendbanim vendosur sipër LA ashtu si ViLa ndërtesa të larta dhe të bardha në origjinë.
Shih në original shpjegimin etimologjik të këtij vendbanimi të lashtë, ΒΙΛΙΑ – nga arvaniti Spiro Papanikolau
“ΒΙ- = Βάλλω τάχιστα κάτι με την ματιά μου. Βιδώνω με τα μάτια μου. ΛΙΑ-= λίαν -πολύ
ΒΙΛΙΑ = μέρος που μπορεί κάποιος να βλέπει απεριόριστα -τα πάντα. Άρα Τι το καλύτερο για παρατηρητήριο. (καταλάβατε τώρα τι σημαίνει Βίλα ;; Όλα είναι αρμπεντι και όχι Ελληνικά”.
