Riza Vesel Lusha lindi në vitin 1881 në fshatin Arras të Çidhnës, në një familje me tradita të shquara atdhetare. I ati i tij, Vesel Lusha, organizoi e udhëhoqi çidhnakët në luftë kundër masave shtypëse e reformave të taksave të perandorisë osmane në vitet 30 të shekullit të XIX dhe në betejën e Drinit në Nëntor 1844, kunder forcave shtypëse të Hajredin Pashës të udhëhequr nga Agai i nenet maleve të Dibrës, Sale Demir Alia, ku malësorët, të mbledhur në kuvendin e maleve të Dibrës, kishin dhënë besën për mbrojtjen e lirive të drejtave të tyre.
Disa nga të parët e tij, si Vesel Lusha, Demir Lusha, Staf Lusha, etj, jo vetëm në krahinën e Çidhnës në Dibër, por edhe më gjerë janë shquar si udhëheqës ” rebel “, kundër masave shtypëse e reformave të taksave të perandorisë osmane.
Në muajt shkurt-mars 1912, Riza Lusha mori pjesë në kryengritjen e malësisë së Çidhnës kundër batalionit turk që ishte vendosur me qendër në fshatin Arras.
Me pas, ai së bashku me kushëririn e tij, Shaban Lusha, mori pjesë në “Luftën e Shkodrës”, të udhëhequr nga Selman Alia kundër synimeve grabitqare të pushtuesve malazeze e serbe.
Në këtë luftë kushëriri i tij Shaban Lusha u shqua për guxim e trimëri duke dhënë edhe jetën për çlirimin e Shkodrës.
Riza Lusha mori pjesë në luftën e Kolosjanit të vitit 1912, që bënë luftëtarët dibranë nën udhëheqjen e Selman Alisë kundër ushtrive serbe. Në shtator-tetor 1913 ai përsëri mori pjesë në luftimet që bëri populli i Dibrës, i udhëhequr nga Selman Alia, Elez Isufi e Halil Kaloshi kundër pushtuesve serbë.
Selman Alia po rri mendue,
Po i hazrohet për Gur t’Shpue,
Po hazrohet për Shqipni,
Me ba vendi Iliri,
Ke ferra e Pashës lidhet besa,
Hidhen trimat si rrufeja,
Dha sinjalin Riza Lusha,
Bini male e bini fusha,
Ka hap krahët fortë Selmani
Ngjyrë ari xhamadani
Bini burra, t’marrim hak
Se nuk ka liri pa gjak,
Riza Lusha ka qenë një nga anëtarët e komitetit të luftës që u zgjodh nga Kuvendi i Arrasit për organizimin dhe drejtimin e kryengritjës së gushtit të vitit 1920, kundër serbëve. Në shtëpinë e tij më 12 korrik 1920 u vendos, filloi e vazhdojë veprimtaria deri më 17 gusht 1920, prefektura e Drinit ( me prefekt, Riza Bëj Dibrën), këtu u bë e ashtuquajtura ” Qeveria e Arrasit”, ku u krijua komiteti i luftës, kujtojmë këtu që ishte pikërisht Riza Lusha që dha sinjalin i pari me pesë të shtëna pushkë.
Riza Lusha. Ai iu bashkua krahut demokrat të kohës, qe përbëhej nga Hasan Prishtina, Luigj Gurakuqi, Bajram Curri, Aqif Pashë Elbasani, Elez Isufi, Mustafa Kruja, Hamit Toptani, “për demokratizimin e vendit”, siç ishte lëvizja e Marsit 1922 e udhëhequr nga Elez Isufi dhe “revolucioni demokrat-borgjez”, i qershorit të vitit 1924 i udhëhequr nga Fan Noli.
Në lëvizjen e Marsit bashkë me Elez Isufin, Ramiz Dacin, Sufe Xhellin, më 4 Mars 1922 nisën lëvizjen nga Lura në drejtim të Tiranës, morën nën kontroll ndërtesat qeveritare dhe me ndërhyrjen e ambasadorit anglez, me 11 Mars u nënshkrua një marrëveshje armëpushimi nëpërmjet Elez Isufit dhe Ahmet Zogut.
Për veprimtarinë kundër qeverisë të Ahmet Zogut u dënua me varje por në presion e opinionit publik Dibran, pas 7 muajsh burg, u fal nga Ahmet Zogu. Riza Lusha është vrarë në 1930 nga një atentat.
Nga: Ergen Alia
