Zhdukja e specieve nuk është vetëm një kapitull i së kaluarës — është një realitet që po ndodh sot. Në dhjetë vitet e fundit (rreth 2015–2025), disa kafshë janë shpallur zyrtarisht të zhdukura nga studiuesit dhe organizatat ndërkombëtare. Çdo specie e humbur është një tregues i humbjes së ekuilibrit të natyrës, një alarm që na kujton se biodiversiteti është më i brishtë se kurrë.

Më poshtë janë disa nga zhdukjet më domethënëse të kësaj dekade — secila me historinë e saj të dhimbshme.

🐟 1. Chinese Paddlefish

Viti i zhdukjes: 2020 (zyrtarisht shpallur në 2022)
Ky ishte një nga peshqit më të mëdhenj të ujërave të ëmbla në botë. Jetonte në lumin e Yangtze, por ndërtimi i digave dhe peshkimi i tepërt e çuan drejt zhdukjes. Humbja e tij u bë simbol i degradimit të lumenjve aziatikë.

🐭 2. Bramble Cay Melomys

Viti i zhdukjes: 2015
Ky minj endemik që jetonte vetëm në një ishull të vogël në Australi u bë mamali i parë i zhdukur si pasojë direkte e ndryshimeve klimatike. Ngritja e nivelit të detit zhduku habitatin e tij të vetëm.

🐸 3. Mountain Mist Frog (Litoria nyakalensis)

Viti i zhdukjes: 2020
Një bretkosë e rrallë australiane, e cila u prek rëndë nga një sëmundje fungale vdekjeprurëse (chytrid fungus), duke zhdukur me qindra lloje amfibësh në të gjithë botën.

🦎 4. Jalpa False Brook Salamander

Viti i zhdukjes: 2019
Një salamandër me habitat të kufizuar në Amerikën Qendrore. Humbja e pyjeve malore dhe zhvillimet urbane e shuan popullatën e saj të vogël.

🐦 5. Po’ouli (Zogu me maskë të zezë)

Viti i zhdukjes: 2019
Ky zog i Havait ishte ndër më të rrezikuarit në botë. Me vetëm disa individë të mbetur, sëmundjet dhe humbja e habitatit e çuan drejt zhdukjes përfundimtare.

🐚 6. Freshwater Mussels (Disa specie të midhjeve të ujërave të ëmbla)

Viti i zhdukjes: 2018–2022
Shumë specie midhjesh të lumenjve të SHBA u shpallën të zhdukura për shkak të ndotjes, pesticideve dhe shkatërrimit të shtratit të lumenjve. Edhe pse pak njihen nga publiku, ato janë shumë të rëndësishme për filtrimin e ujit.

🐠 7. Catarina Pupfish

Viti i zhdukjes: 2017
Një peshk muy i vogël që jetonte vetëm në një burim të vetëm uji në Meksikë. Shterimi i burimit dhe futja e specieve të huaja e zhduku përgjithmonë.

🐇 8. Rabb’s Fringe-limbed Tree Frog

Viti i zhdukjes: 2016
Mori emrin e tij nga kërkimi shkencor i biologut George Rabb. U zhduk kur vdiq individi i fundit në terrarium. Një tjetër viktimë e sëmundjes chytrid.

🐢 9. Yunnan Lake Newt

Viti i zhdukjes: 2015
Një salamandër kineze që u zhduk për shkak të urbanizimit intensiv dhe transformimit të ekosistemeve ujore në qytetin Kunming.

🐦 10. Cryptic Treehunter (Brazil)

Viti i zhdukjes: 2015
Një zog pyjor shumë i rrallë i Brazilit. Humbja e pyjeve tropikale amazonike ishte shkaku kryesor i zhdukjes.

⚠️ Çfarë tregon kjo dekadë?

• Ndryshimet klimatike po zhdukin specie të tëra që kanë habitat të kufizuar.

• Ndërtimi i digave dhe ndotja po transformojnë ekosistemet ujore me shpejtësi të frikshme.

• Sëmundjet invazive, veçanërisht te amfibët, mbeten një nga kërcënimet kryesore globale.

• Pyjet tropikale vazhdojnë të zhduken, duke humbur një mori kafshësh para se t’i njohim mirë.

🌱 Pse duhet të na interesojë?

Sepse çdo specie është një pjesë e zinxhirit të jetës. Humbja e një kafshe mund të sjellë pasoja të mëdha në ekosistem dhe, në fund, edhe tek ne. Kjo dekadë e fundit na mëson se natyra është e brishtë — por ende kemi kohë të mbrojmë atë që ka mbetur.