Lumenjtë janë ndër burimet më të rëndësishme të ujit të ëmbël dhe luajnë një rol vendimtar në zhvillimin e jetës dhe civilizimeve. Më poshtë janë pesë lumenjtë më të gjatë në botë, të cilët shtrihen për mijëra kilometra dhe përshkojnë disa vende dhe ekosisteme.
1. Lumi Nil – 6,650 kilometra
Lumi Nil, që ndodhet në Afrikë, konsiderohet shpesh si lumi më i gjatë në botë.
- Origjina: Fillon nga Liqeni Viktoria dhe rrjedh drejt veriut përmes disa vendeve si Uganda, Sudani dhe Egjipti, për t’u derdhur në Detin Mesdhe.
- Rëndësia: Nil ishte jetik për zhvillimin e civilizimit egjiptian të lashtë dhe vazhdon të jetë një burim i rëndësishëm për bujqësinë dhe furnizimin me ujë në Afrikën Veriore.
2. Lumi Amazon – 6,575 kilometra
Amazon është lumi më i madh në botë për nga sasia e ujit që bart dhe i dyti më i gjatë.
- Origjina: Fillon në Andet Peruviane dhe përshkon disa vende, duke përfshirë Brazilin dhe Kolumbinë, për t’u derdhur në Oqeanin Atlantik.
- Rëndësia: Lumi Amazon dhe pylli që e rrethon formojnë një nga ekosistemet më të rëndësishme dhe më të pasura të planetit, që përmban një biodiversitet të jashtëzakonshëm.
3. Lumi Yangtze – 6,300 kilometra
Lumi Yangtze, në Kinë, është lumi më i gjatë në Azi dhe i treti në botë.
- Origjina: Fillon në pllajën tibetane dhe rrjedh drejt lindjes për t’u derdhur në Detin e Kinës Lindore.
- Rëndësia: Është jetik për ekonominë kineze, duke ofruar ujë për bujqësi, transport dhe hidroenergjitikë. Digat dhe qytetet në brigjet e Yangtze kanë ndikuar shumë në zhvillimin e Kinës.
4. Lumi Mississippi-Missouri – 6,275 kilometra
Ky sistem lumor përbëhet nga Lumi Mississippi dhe degët e tij, përfshirë lumin Missouri, dhe ndodhet në Amerikën e Veriut.
- Origjina: Fillon në Minesota dhe përshkon Shtetet e Bashkuara deri në Gjirin e Meksikës.
- Rëndësia: Lumi Mississippi ka qenë jetik për transportin, tregtinë dhe zhvillimin ekonomik të Shteteve të Bashkuara.
5. Lumi Yenisei-Angara – 5,539 kilometra
Ky sistem lumor ndodhet në Rusi dhe është një nga më të rëndësishmit në Siberi.
- Origjina: Fillon në Mongoli dhe përshkon Siberinë, për t’u derdhur në Oqeanin Arktik.
- Rëndësia: Yenisei është burim i rëndësishëm për energjinë hidroelektrike dhe transportin në Siberi.
Përfundim
Pesë lumenjtë më të gjatë në botë jo vetëm që janë monumente natyrore, por edhe shërbejnë si burime të jetës dhe zhvillimit për njerëzit dhe ekosistemet që i rrethojnë. Ato përfaqësojnë bukurinë dhe madhështinë e natyrës, ndërsa vazhdojnë të luajnë një rol të rëndësishëm në historinë dhe të ardhmen e njerëzimit.
