Sëmundja e Parkinsonit është një çrregullim neurologjik progresiv. Shenjat e para janë problemet me lëvizjen. Lëvizjet e oordinuara të muskujve bëhen të mundura nga dopamina, një substancë në tru. Dopamina prodhohet në një pjesë të trurit të quajtur “substantia nigra”. Në rastin e njerëzve me Parkinson, qelizat e substantia nigra fillojnë të vdesin. Kur ndodh kjo, nivelet e dopaminës zvogëlohen. Kur ato kanë rënë 60% deri në 80%, simptomat e Parkinsonit fillojnë të shfaqen.
Simptomat e Parkinsonit
Disa nga simptomat e hershme të Parkinsonit mund të fillojnë disa vite përpara se të zhvillohen problemet me lëvizjet. Këto shenja më të hershme përfshijnë:
– ulje e aftësisë për të nuhatur
– kapsllëk
– ndryshimet e zërit
– qëndrim i përkulur
Katër problemet kryesore që vihen re te lëvizjet janë:
– dridhje (ndodh kur njerëzit janë duke pushuar)
– lëvizjet e ngadalta
– ngurtësi e krahëve, këmbëve
– probleme me ekuilibrin dhe tendencën për të rënë
Simptomat dytësore përfshijnë:
– një tendencë për të ngecur gjatë ecjes
– zë i mbytur ose me volum të ulët
– zvogëlimi i shikimit dhe gëlltitjes
– tendenca për të rënë prapa
– ulje e lëkundjes së krahut gjatë ecjes
Shkaqet e sëmundjes
Shkaku i saktë i sëmundjes së Parkinsonit është i panjohur. Mund të ketë komponentë gjenetikë dhe mjedisorë.
Fazat e Parkinsonit
Parkinson është një sëmundje progresive, që do të thotë se simptomat e gjendjes zakonisht përkeqësohen me kalimin e kohës.
Faza 1: Faza 1 e Parkinsonit është forma më e lehtë; mund të mos përjetoni simptoma që janë të dukshme. Ato mund të mos ndërhyjnë ende në jetën dhe detyrat e përditshme.
Faza 2: Përparimi nga faza 1 në fazën 2 mund të zgjasë muaj ose edhe vite. Përvoja e secilit person do të jetë e ndryshme. Në këtë fazë të moderuar, njerëzit përjetojnë simptoma të tilla si ngurtësim i muskujve, dridhje, ndryshim në shprehitë e fytyrës.
Faza 3: Ndonëse nuk ka gjasa që të kenë simptoma të reja, ato mund të jenë më të dukshme. Lëvizjet bëhen më të ngadalta, gjë që ngadalëson aktivitetet, rëniet janë më të zakonshme. Por njerëzit me fazën 3 të Parkinsonit zakonisht mund të kenë pavarësinë e tyre dhe të kryejnë aktivitetet pa shumë ndihmë.
Faza 4: Përparimi nga faza 3 në fazën 4 sjell ndryshime të rëndësishme. Në këtë pikë, njerëzit kanë vështirë për të qëndruar pa një shoqërues ose pajisje ndihmëse. Reagimet dhe lëvizjet e muskujve gjithashtu ngadalësohen ndjeshëm. Të jetuarit vetëm mund të jetë e pasigurt dhe ndoshta e rrezikshme.
Faza 5: Në këtë fazë më të avancuar, simptomat e rënda e bëjnë një domosdoshmëri ndihmën gjatë gjithë kohës. Me shumë mundësi njerëzit duhet të qëndrojnë në karrige me rrota. Gjithashtu, në këtë fazë, individët me Parkinson mund të përjetojnë konfuzion, iluzione dhe halucinacione.
Demenca e Parkinsonit
Demenca e Parkinsonit është një ndërlikim i sëmundjes së Parkinsonit. I bën njerëzit të zhvillojnë vështirësi me arsyetimin, të menduarit dhe zgjidhjen e problemeve. Sëmundja e Parkinsonit shkatërron qelizat që marrin kimikatet në tru. Me kalimin e kohës, kjo mund të çojë në ndryshime dramatike, simptoma dhe komplikime.
Trajtimet për sëmundjen e Parkinsonit
Trajtimi për Parkinson mbështetet në një kombinim të:
– ndryshimet e stilit të jetesës
– medikamente
– terapi
Pushimi, stërvitja dhe një dietë e ekuilibruar janë të rëndësishme. Terapia e të folurit, terapia profesionale dhe terapia fizike mund të ndihmojnë gjithashtu në përmirësimin e komunikimit dhe kujdesit për veten.
