Njerëzit që largohen nga vendlindja do të marrin patjetër diçka me vete, dikush kujtimet, dikur një send te vyer, por shpesh edhe gjëra të jetës së përditshme të cilat mund tu shërbenin në atdheun e ri. Në fillim të viteve 1900, atëherë kur nisi edhe vala e parë migratore e shqiptarëve drejt Amerikës një pjesë e tyre zgjodhi te vendosej në Boston.
Kohët e para shumë prej tyre kishin një jetë të vështirë duke jetuar në ndërtesa të vjetra dhe bodrume në mënyrë që të përballonin jetesën, duke punuar në fusha nga më të ndryshmet dhe duke përdorur qoftë shtretërit apo veshjet e njeri tjetrit. Për të kursyer para për familjet e tyre këta të rinj shpenzuan shumë pak për veten e tyre. Punuan punë të rënda në fabrika në kushte të vështira të strehimit dhe ushqimit të pamjaftueshëm që më vonë ndikuan në shëndetin e burrave dhe djemve emigrantë. Disa prej tyre humbën jetën në rrethana tragjike. Sëmundja e tuberkulozit filloi të prekë disa nga emigrantët që jetonin në këto bodrume në zonën e Bostonit. Ky fakt ishte një nga shqetësimet që Faik Konica solli në vëmendjen e bashkisë së qytetit. Ai i ushtroi presion Guvernatorit që t’i akomodonte shqiptarët nga bodrumet dhe t’u jepte një vendstrehim dhe nëse ishte e nevojshme, ai vete do ti përcillte kauzat e tyre në vëmendjen e shtypit. Konica vizitoi vendet ku ata jetonin për të folur dhe në disa raste i këshillonte të ktheheshin në vendin e tyre për te pushuar dhe per tu kuruar.
Vite më vonë, emigrantët shqiptarë u bashkuan me familjet e tyre dhe së bashku me ta erdhën edhe traditat dhe zakonet e tyre. Në bisedat me shqiptaro-amerikanë të moshuar u mësua se gratë emigrante sollën me vete rrënjë dhe farëra të bimëve mjekësore, të tilla si salep, çaj mali, kamomil, rigon të kuq dhe të bardhë etj. Ato i kultivuan këto bimë në vazo dhe kopshte, dhe i përdorën si ilaçe alternative sipas zakoneve të tyre. Gjithashtu, kishte raki, pije alkoolike e bërë nga rrushi në shtëpitë e tyre, e përdorur jo vetëm për ngjarje festive, por edhe si “ilaçe” kundër të ftohtit ose gripit. Po aq vlen të përmendet edhe nëna e patriotit shqiptar Anton Athanasi, e cila kishte marrë nga Shqipëria tharme kosi për të cilat u kujdes që të mos prisheshin për gajtë gjithë udëtimit dy javor.
Në komunitetin shqiptaro-amerikan, kishte një numër të madh të grave që praktikonin mjekësi alternative dhe që kuronin shqiptarë që vuanin nga reumatizma, dhimbja e mesit, fraktura, sëmundje të zorrëve, probleme të frymëmarrjes, etj. Ato përdorën “masazhe” dhe “kombinim të çajrave të ndryshëm me bimë mjekësore”. Për infeksionet e lëkurës atao përdornin të verdhën e vezës. Midis tyre kishte edhe njerëz që ndihmuan me “magji”, përfshirë Kolevica, zonjën e mrekullueshme shqiptare nga Lynn dhe Massachusetts e cila përdori magjinë e saj me qymyr.)
Znj. Gloria Hill, shqiptaro-amerikanja e lindur në Boston nga prindër shqiptarë, kujton shërimin me “filxhanë” për ata që vuanin nga pneumonia. Gratë me përvojë përdornin gota qelqi me një qiri të vogël brenda, të cilat i vendosnin një nga një në pjesën e kurrizit për të sëmurët. Ajo gjithashtu kujton metodën tradicionale të “masazhimit” për dhimbjen e shpinës. Metoda të ngjashme të mjekësisë alternative tradicionale u përdorën nga Arbëreshët e Massachusetts, si dhe emigrantë të tjerë shqiptarë.
Vangjo Llaci, kishte studiuar dhe punuar si mjek në New York që nga fillimi i shekullit të kaluar. Thuhet se Dr. Llaci shpesh thirrej për konsulta mjekësore në shtëpinë e bardhë. Mjekë të tjerë të respektuar të përmendur ishin Dr. Andreë Elia dhe gruaja e tij Dr. Dimetra Tsina-Elia. Të dy ata ishin në praktikë mjekësore në Boston. Dr Andrew Elia ishte kryetari i Shoqatës “Vatra” si dhe një publicist i njohur. Elias njiheshe si aktivist i nderuar i komunitetit shqiptaro-amerikan. Një mjek tjetër i respektuar dhe me reputacion i cili praktikoi në Boston dhe në qytete të tjera më të vogla ishte Dr. Nicholas Prift. Ai ishte një mjek i përgjithshëm, i cili shpesh thirrej nga prindërit shqiptarë për të vizituar fëmijët e tyre të sëmurë. Ata kishin besim të plotë tek ai për shkak të aftësive të tij profesionale si dhe kujdesit dhe përkushtimit të tij. Dr Gaqi Qano praktikoi stomatologji në Filadelfia.
Disa vite më vonë ai u kthye në Shqipëri dhe punoi si stomatolog deri në fund të jetës së tij. Do të mbahet mend për mbështetjen e tij të fortë në formimin e një grupi stomatologësh. Një emër tjetër i njohur në komunitetin shqiptaro-amerikan në Ëorcester ishte aktivisti shqiptar Dr. John Nasse, me origjinë nga Berati. Gjatë udhëtimeve të tij në Shqipëri, Dr. Nasse ofroi mbështetjen dhe kontributin e tij në sistemin mjekësor të vendit të tij të lindjes. Në komunitetin arbëresh të Milford, afër Bostonit, Dr Nikolla Capece, ishte një tjetër praktikuese mjekësore që përmendet me shumë respekt. Dr. Capece ishte një studiues dhe aktivist i njohur. Ai dha kontribute të konsiderueshme drejt afrimit të komuniteteve arbëreshe dhe shqiptaro-amerikane.
Pas Luftës së Dytë Botërore, dhe deri në 1990, mjekët, dentistët dhe farmacistët me origjinë shqiptare në Amerikë ishin kryesisht fëmijë të lindur nga emigrantë shqiptarë të brezit të parë, të cilët ishin larguar nga territori shqiptar brenda dhe jashtë juridiksionit të Shqipërisë. Për t’u përmendur gjithashtu janë Dr. Ferid Murad, fitues i Çmimit Nobel dhe Kryetar i Nderuar i Shoqërisë Mjekësore Shqiptaro Amerikane, Dr. Vasil Popa, Dr. Agim Leka, Dr. Peter Pochi, Dr. Faton Gashi, Dr. Ramazan Turdiu, Dr. Hamdi Oruci, Dr. Daut Gjoni, Dr. Nedzat Kaliqi, Dr. Filip Çaushaj, dy vëllezërit dentistë Xhelo dhe Mazar Shuaipaj, Dr. Zife Krosi, Dr. Dila Vuksanaj dhe të tjerë.
Materiali kortezi e shoqates ALBANIAN AMERICAN MEDICAL SOCIETY
