Panteoni, ndërtesa e lashtë përdoret ende pas dy mijë vitesh (FOTO)

Panteoni ishte një mrekulli arkitektonike e Perandorisë Romake. Okulusi – latinisht “sy” , shtrihet 30 metra. “Okulusi në qendër duket se dhe e lë Panteonin të hapur drejt qiellit”, tha Ochsendorf. “Por kjo gjithashtu tregoi një zotërim të gjeometrisë dhe ndërtimit, që ata mund të ndërtonin kupola në atë shkallë dhe të linin një okul të hapur në qendër”. Gjatë Mesjetës, udhëheqësit fetarë, të cilët nuk ishin besnikë për këtë arritje, hodhën dyshime mbi shenjtërinë e Panteonit, duke besuar se ishte vepër e djallit. Por nuk ishte Satani – ishte inxhinieria

Kur vizitorët hyjnë në Panteonin e Romës dhe ndeshen me kupolën e tij kolosale, ata mund të përjetojnë të njëjtën teatralitet si të ftuarit e saj gati dy mijë vjet më parë. “Kushdo që futet brenda në Panteon menjëherë ndjen peshën dërrmuese të historisë njerëzore, por edhe lehtësinë e jashtëzakonshme të krijimtarisë njerëzore”, tha John Ochsendorf, profesor i arkitekturës në MIT dhe ish-drejtor i Akademisë Amerikane në Romë. “Ju vini në këtë hapësirë madhështore, shikoni lart dhe shihni qiellin ose një re që kalon. E sigurt që mendoni: ‘Si mund ta kishin bërë këtë gati dy mijëvjeçarë më parë?’”

Panteoni është ndërtesa më e vjetër në botë që është ende në përdorim sot. Që nga shekulli i 7-të, ajo ka qenë një kishë katolike romake. E ndërtuar rreth vitit 125 pas Krishtit nga perandori Romak Publius Aelius Hadrianus, ishte në të vërtetë përsëritja e tretë e strukturës. Panteoni i parë mori flakë rreth vitit 80 pas Krishtit dhe u rindërtua pak më vonë, por u godit nga rrufeja dhe u dogj përsëri rreth vitit 110 Pas Krishtit. Fati i sëmurë i ndërtesave çoi në zëra se Panteoni ishte mallkuar. Fasada e strukturës së përfunduar u ritifikua në motive të lashta greke, me një hyrje portiku që përmban një pediment, një majë trekëndësh dhe dy rreshta kolona korintiane. Brendësia ishte gjithëpërfshirëse dhe e ajrosur, e mbuluar nga një kupolë që edhe sot e kësaj dite është akoma kupola më e madhe e betonit e pambështetur në botë.

PËR ÇFARË ËSHTË PËRDORUR?

Panteoni do të thotë “të gjithë perënditë”, dhe megjithëse zakonisht mendohet se struktura ishte një vend adhurimi kushtuar hyjnive romake, qëllimi i saj origjinal është në të vërtetë i panjohur. Me përmendje të pakta të tij në tekstet e lashta, historianët janë lënë disi në errësirë. “Megjithëse mund të ishte një tempull, ndërtesat romake ishin tipike struktura me shumë qëllime”, tha Lynne Lancaster, një historiane arkitekture dhe një edukatore e shkencave humane. “Dhe kështu që ajo që ndodhi në të vërtetë në Panteon është e vështirë të thuhet”.

Legjendat thonë se është vendi ku themeluesi i Romës, Romulus, u ngjit në qiell. Të tjerët besojnë se Panteoni ishte vendi ku perandori Romak mund të komunikonte me perënditë. Si shumë vepra arkitektonike romake, struktura imponuese ishte një shfaqje e fuqisë, një “simbol i rëndësishëm i fuqisë perandorake”, tha Luca Mercuri, drejtori aktual i Panteonit. Në të vërtetë, arkitektura romake e kohës mishëronte pasuri, forcë dhe dinjitet. Shekuj më vonë, arkitektët neoklasikë do të referonin portikun dhe kombinimin e kupolës së Panteonit për të mbushur ndërtesat e tyre me të njëjtat vlera, nga Kapitoli i SHBA në Uashington, DC, te Shtëpia Somerset në Londër.

SI U NDËRTUA?

Megjithëse mermeri i bardhë, i verdhë, vjollcë dhe i zi u importua nga Mesdheu, ishte betoni një shpikje Romake, që lejoi arkitektët të hiqnin kolonat mbajtëse dhe të futnin kupola të bollshme. Një hile për ta bërë kupolën e madhe më të qëndrueshme, ishte përdorimi i një guri gradualisht më të lehtë në përzierjen e betonit ndërsa arrinte në majë. Tulla e rëndë mund të përdorej në bazë, me shkëmb vullkanik të lehtë dhe sfungjer rreth okulit. “Ai është një nga vendet e pakta në botë kunë të vërtetë mund të shikoni që Toka kthehet”, thotë Lancester.

postbck postbck