Letra në latinisht që i jep të drejtë tezës se “ Roma fliste shqip”

Shkruan Anna Hida*

Ndërsa lexon librin e profesor Fahri Xharrës, nuk ke si të mos magjepsësh në kërkimet që ai ka bërë, për të na e bërë sa më të qartë  atë pjësë të historisë që fshihet akoma arkivave të botës ose është groposur diku, duke na e sjellë në ditët tona, jo për të bërë spëktakël, jo për të shitur mend se jemi popull i zgjedhur, thjeshtë për të korrigjuar e vënë në vend padrejtësitë historike të bëra në kurriz të popullit tonë.

Në librin e tij ai flet për një qytet të vogël afër Romës që quhet Albano dhe që në kohë të vjetra thërritej Alba Longa, të cilin dhe vetë italianët nuk e kanë të qartë prejardhjen e këtij emri dhe qyteti. Nuk dua të ndalem në shpjegimin e kësaj, sepse po të lexojmë librin e Fahri Xharrës e ka shpjeguar shumë bukur prejardhjen shqiptare të këtyre qyteteve,  por, ndërsa punoja në një arkiv për një temë, të lidhur me Shqipërinë dhe antikitetin e saj gjej këtë letër të ngelur diku në raftet e një Arkivi në periferi të Romës dhë mbase isha e para që e shfletoja pas 400 vjetësh.

Në këto tre figura ne shohim një letër të shkruar në latinisht, nga Ilius Savellis ose Giulio Savellis, bir i një familje të vjetër romake. Kjo letër është shkruar në vitin 1672  dhë vetë Princi tregon që është lindur në Albano dhe se ishte Princ i Venafrios, Avezanos, Kardinal i kishës e të tjera, e të tjera…

Në foto nuk duket aq mire, por në origjinal duket shumë mirë vula e tij me shqiponjën dykrenare. Përse kjo vulë, pikërisht në duart e Princit të Albanos? Të parët ë tij e përdornin, sepse e dinin origjinën e tyre shqiptare?

Në Itali, sipas asaj që është e shkruar, shqiponja dy krenare hyri në këtë vend  për vullnet të  Ferdinando D’Aragona, bir i Alfonsit, të cili ishin miq të ngushtë të Skënderbëut që ju gjendën njëri-tjetrit në vështirësi. Aragonët kishin një simpati të madhe për Skënderbeun, sa dhe lejuan shumë qyteza që kishin prejardhje shqiptare të kishin në stemat e vulat e tyrë shqiponjën dy krenare në respekt te prejardhjes, prandaj këtë vulë e përdorte dhe pinjolli i shqiptarëve Giulio Savellis.

Një stemë pothuaj të njëjtë përdorin akoma sot në Piano dei Albanesi në Siçili, pasardhësit e Akejve dhë të Moresë që vinin nga ato vende, ku flitej shqip e ku jetonin shqiptarë autoktonë, sepse ishte emblema e Paleologëve, e cila u përdor prej tyre nga shëkulli i XIII deri më rënien e Moresë rreth vitit 1460.

Për të përforcuar dhe më shumë atë që shpesh thonë historianët tanë e në mënyrë të vëçantë profesor Fahri Xharra që ne ishim edhe në Azi në kohë të lashta na e përforcon më shumë këtë mendim Giusepe Gerola që shkruan: “Është e njohur në përgjithësi që shqiponja dykrenare takohet më shpesh në vendet e Lindjes së Mesdheut, të cilat që nga kohët e vjetra qenë motive dekorimi që kishte dhe një domethënie të veçantë simbolike e i përgjigjet  rregullave fetare. E gjejmë në monumentet e qytetërimit Hitita të Kapadoçias e përreth. Por dhe mund të themi se ishte Fernando dhe  familja e tij ajo që shpërndau këtë emblemë nga Lindja drejt Perëndimit. ( Giusepe Gerola, L’aquila Bizantina e L’Aquila imperiale a due teste, Estratti  da l’FELIX, Ravena,  1934 fasci XLIII).

Të kthehemi nga nisëm që profesor Xharra, kur thotë se edhe Albano dhe të gjithë qytet që fillojnë me Alba janë me origjinë të vjetër shqiptare ka shumë të drejtë, sepse janë vetë të bijtë e këtyre që janë përpjekur të ruajnë e tregojnë origjinën e tyre me anë të një steme, një vule ose thjeshtë duke ruajtur emrin e vjetër të qyteteve të tyre.

* Nusha Zhuba Hida, Itali – Doktore në Teori e Kërkim Shoqëror