Dëshmi për Çamërinë e para vitit 1913

Abdulla Mehmeti

DËSHMI PËR ÇAMËRINË E PARA VITIT 1913

Pse dhe nga kush u fshehën krimet e shtetit grek mbi shqiptarët në Çamëri dhe në gjithë Greqinë?

Grekët përmes propagandës politike dhe kishtare mbjellin varreza të paqena në Shqipëri, ndërsa shqiptarët kërkojnë rikthimin e çamëve të gjallë në vatrat e tyre, në atdheun e të parëve.

Evropa dhe bota i kanë edhe dëshmitë e veta për karakterin etnik shqiptar të Çamërisë dhe të krahinave të tjera në Greqi, si dhe për krimet ndaj shqiptarëve në Çamëri dhe viset tjera pas vitit 1913, 1923, 1945-49…

Nga koleksioni i fotografive të hulumtura dhe publikuara nga studiuesi i madh Robert Elsie, të publikuara edhe nga portali Tetova News.

* * *

Koleksioni fotografik i Fred Buasonasë (Fred Boissonnas)

Çamëria, Shqipëria dhe Kosova në vitin 1913

Frederik Buasona (Frédéric apo Fred Boissonnas, 1858-1946) ishte fotograf zviceran i cili lindi në një familje të njohur fotografësh në Gjenevë. Mbahet mend kryesisht për fotot e hershme artistike të Greqisë. Artin e fotografisë e mësoi nga i ati, Anri-Antoan Buasona (Henri-Antoine Boissonnas, 1833-1889), dhe studioi në Shtutgart dhe në Budapesht.

Buasona ishte magjepsur nga Greqia dhe në periudhën 1907-1913 udhëtoi në tokën helene pothuajse çdo vit, duke bërë mijëra fotografi. Udhëtimi në rajon në vitin 1913 me historianin zviceran të artit Daniel Bo-Bovi (Daniel Baud-Bovy, 1870-1958) ishte veçanërisht i frytshëm.

Në vitin 1919 themeloi shtëpinë botuese Editions Boissannas dhe botoi gjithsej rreth 50 libra. Fotot e Buasonasë nga Greqia dhe jugu i Gadishullit Ilirik (Ballkanit) u botuan ndër të tjera në vëllimet: L’image de la Grèce: l’Epire – berceau des Grecs (Imazhi i Greqisë: Epiri – djepi i grekëve), Gjenevë 1915, dhe L’image de la Serbie: le berceau des serbes (Imazhi i Serbisë: djepi i serbëve), Gjenevë 1919. Fotografitë e Greqisë, dhe në mënyrë të veçantë ato të Çamërisë në kohën e përfshirjes së saj në shtetin grek kanë jo vetëm rëndësi dokumentare por edhe një vlerë të lartë artistike.

Ky koleksion i fotografive të Fred Buasonasë është vetëm një pjesë e vogël e fotografive që ai bëri në Greqi dhe në jug të Gadishullit Ilirik.

Nga koleksioni i albanologut Robert Elsie. /Trungu & InforCulture