​E pabesueshme, grimca të plastikës kanë hyrë edhe në gjakun e njeriut

Hulumtimet e mëparshme kishin zbuluar se ne thithim dhe gëlltisim mjaft pjesë mikroskopike, por deri më tani shkencëtarët nuk e dinin nëse ato grimca po hynin edhe në gjak.

---

Grimcat plastike u gjetën në gjakun e më shumë se tre të katërtave (17 nga 22) të donatorëve me bazë në Holandë që morën pjesë në studim. Sigurisht, të dish se ka plastikë në gjakun e shumë njerëzve, thjesht çon në më shumë pyetje që studiuesit duhet të trajtojnë.

“Është hapi i parë për vlerësimin e duhur të rrezikut të përqendrimeve të brendshme të grimcave plastike,” tha për USA Today Dick Vethaak, profesor i ekotoksikologjisë, cilësisë së ujit dhe shëndetit pranë Universitetit Vrije në Amsterdam.

Vethaak është ndër autorët e një studimi të botuar në revistën e recensionuar nga kolegët Environment International.

“Duhet të zbulojmë se ku po udhëtojnë këto grimca. A grumbullohen ato në organe të caktuara? A janë akumulimet mjaftueshëm të larta për të shkaktuar përgjigje që çojnë në sëmundje?”, tha ai.

Grimcat plastike mund të hyjnë në trup përmes ushqimit dhe pijes suaj, ajrit që thithni – ka copa plastike mikroskopike që fluturojnë përreth në ajër – madje edhe nga shiu.

Studiuesit analizuan mostrat e gjakut të subjekteve për gjurmë të pranisë së polimereve të ndryshëm, të cilët janë blloqet ndërtuese të plastikës. Më i shquari ishte polietileni tereftalati (PET), një lloj i zakonshëm plastik që përdoret në prodhimin e shisheve të pijeve, paketimit të ushqimit dhe pëlhurave, madje edhe për shkëlqimin e buzëve.

Plastika e dytë më e zakonshme e gjetur në mostra: polistireni, i përdorur për të bërë një shumëllojshmëri të gjerë të produkteve shtëpiake të zakonshme, duke përfshirë tasat e disponueshme, pjatat dhe kontejnerët e ushqimit, dhe atë që ne e quajmë stiropor.

Plastika e tretë më e mundshme e gjetur në gjakun e subjekteve ishte polietileni, një material që përdoret rregullisht në prodhimin e ngjyrave, qeseve të blerjeve, mbështjellësve dhe shisheve të detergjentit dhe në pastën e dhëmbëve.

Polipropileni, i përdorur në prodhimin e kontejnerëve të ushqimit dhe qilimave, u gjet gjithashtu në gjakun e subjekteve, por në përqendrime shumë të ulëta për një matje të saktë.

Njerëzit kanë prodhuar 18.2 trilionë kilogramë plastikë – ekuivalente me 1 miliard elefantë – që kur filloi prodhimi i plastikës në shkallë të gjerë në fillim të viteve 1950. Gati 80% e asaj plastike tani është në deponi, thonë studiuesit. Deri në vitin 2050, 26.5 trilionë kilogramë të tjerë do të prodhohen në mbarë botën.

Plastika që derdhet në oqeanet, lumenjtë dhe liqenet e botës do të rritet nga 11 milionë tonë metrikë në 2016 në 29 milionë tonë metrikë në vit në vitin 2040, ekuivalente me hedhjen e 70 kg mbetje plastike përgjatë çdo këmbë të vijës bregdetare të botës, sipas një studimi nga Pew Charitable Trusts.

Ju hani ose merrni frymë në rreth 2000 grimca të vogla plastike çdo javë, zbuloi Federata Botërore e Kafshëve të Egra në një studim të vitit 2019. Shumica gëlltitet nga uji në shishe dhe uji i rubinetit.

Përqendrimi i përgjithshëm i grimcave plastike në gjakun e dhuruesit ishte mesatarisht 1.6 mikrogramë, ose një e milionta e gramit – ekuivalente me një lugë çaji plastike për sasinë e ujit në dhjetë vaska të mëdha, thonë studiuesit.

Kjo nuk është shumë, por studiuesit kërkuan vetëm për disa polimere plastike. Dhe grimcat plastike mund të jenë në përqendrime të ndryshme në pjesë të ndryshme të trupit.

Studiuesit pyesin veçanërisht nëse mikroplastika – apo edhe grimcat më të vogla të quajtura nanoplastikë – mund të ndikojnë në tru, sistemin tretës dhe pjesë të tjera të trupit. A mund të ndihmojnë ato të zhvillohen apo të rriten kanceret?

“Kërkim më i detajuar … nevojitet urgjentisht,” thonë Vethaak dhe studiues të tjerë në një artikull të veçantë të botuar këtë javë në revistën e rishikuar nga ekspertët Exposure and Health. “Problemi po bëhet më urgjent çdo ditë.”

Kjo për shkak se mikroplastika, një lloj ndotjeje, është fjalë për fjalë kudo, pasi është gjetur nga fundi i oqeanit deri në malin Everest. Ne e kemi ditur që peshqit i kanë gëlltitur.

Më shumë ushqime duke përfshirë frutat dhe perimet mund të përmbajnë gjithashtu mikroplastikë. Hulumtimet e mëparshme zbuluan se foshnjat mund të hanë 10 herë më shumë se sasia e mikroplastikës sesa të rriturit, bazuar në një studim të vitit 2021 që krahasoi feçet e të rriturve dhe foshnjave. Foshnjat mund të kenë ekspozime më të larta të mikroplastikës nga shishet dhe lodrat për fëmijë, sugjerojnë studiuesit.