Si u krijua i “GDF Albania” në 1939?

Nga Kreshnik Kuçaj

Për herë të parë, në Shqipëri “Guardia di Finanza” ka operuar gjatë Luftës së Parë Botërore, ku forcat ushtarake italiane ishin prezentë në Vlorë, e ndër të tjera administronin edhe të ardhurat doganore.

Praktika e administrimit të të ardhurave doganore dhe luftimi i kontrabandës në pikat kufitare të vendit u ndoq edhe nga ushtritë austriake e franceze, në territoret që ato administronin. Për këtë qëllim, ato kishin struktura të posaçme që i ishin bashkangjitur forcave ushtarake e në rastin e Italisë do të ishte “Guardia di Finanza”.

Në përfundim të Luftës së Parë Botërore dhe pas Kongresit të Lushnjes në vitin 1920, krahas institucioneve do të organizohej edhe administrata e financave shqiptare. Deri në vitin 1929, në mbarë vendin në shërbimin doganor, për mbledhjen e të ardhurave dhe për luftën kundër kontrabandës do të përdorej një trupë rojesh civile këmbësore dhe kalorëse.

Traktatet e bashkëpunimit me Italisë që u nënshkruan në ato vite parashikonin ndër të tjera edhe asistencën në formimin dhe trajnimin e një forcë të posaçme, me formim financiar, për administrimin e pikave kufitare.

Me 25 nëntor të vitit 1929 do të miratohej një ligj i posaçëm që krijoi “Rojen Mbretnore të Kufinit”, një strukturë që do të merrte në dorëzim shërbimin e rojës doganore. Procesi i zëvëndësimit të rojeve civile me rojet mbretërore do të zgjaste 5 vite.

Roli i “Guardia di Finanza”

Misioni ndërkombëtar i zhvilluar nga ushtarakët e “Guardia di Finanza” në Shqipëri inkuadrohej në programin e ndihmës që përcaktohej në traktatin italo-shqiptar të miqësisë.

Referuar arkivit historik të “Guardia di Finanza”, një grup oficerësh, në komandën e nënkolonelit Domenico Silvestri u transferua përtej Adriatikut me misionin direkt të Kolonelit Alberto Pariani (atashe ushtarak në Tiranë e më vonë Shefi i Shtabit të Ushtrisë), për të organizuar “Rojen e Kufinit”; rojën mbretërore të kufirit të ushtrisë së vogël shqiptare.

Programi parashikonte ngritjen e një qendre stërvitore në Korçë dhe edukimin e oficerëve shqiptarë në shkollën e “Guardia di Finanza” në Romë.

“Regia Accademia e Scuola di Applicazione della Regia Guardia di Finanza” ishte instituti kryesor i formimit ushtarak në Itali ku studiohej edhe në fushën juridike, ekonomike e financiare.

Por në fakt, ky program u ndikua shumë nga tensionimi i marrëdhënieve mes Shqipërisë dhe Italisë në mesin e viteve ’30.

“Roja Mbretnore e Kufinit” kishte funksione jo vetëm ruajtjen e kufirit por edhe ofrimin e shërbimeve financiare, me fokus luftën kundër kontrabandës. Ajo varej nga Ministria e Financave sa i përkiste pjesës së detyrave si organ kontrolli doganor dhe nga komanda e mbrojtjes kombëtare sa i përket organizimit, administratës e disiplinës ushtarake.

Studiuesi Haxhi Shkoza ka publikuar në vitin 1935 disa prej neneve të ligjit të 25 nëntorit të vitit 1929:

“Roja mbretnore e kufinit krijohet:

-për me ndaluem, me shtypun dhe paditë kontrabandën dhe kundravajtjet e mosbindjet në ligjet dhe në rregulloret e Financës

-për me ndihmuem mbrojtjen e rregullit dhe të qetsis publike dhe në rast lufte, ndër operacjone fushore

Roja mbretnore e kufinit përbëhet:

-prej një komande grupi batalionesh të komandueme nga nji kolonel ose nënkolonel

-prej nji qendre msimi e kryesueme nga nji major ose kapiten i klasit të parëprej katër bataljonesh të komanduem nga majora ose kapitena të klasit të parë.

Bataljonet ndahen ndër kompani, toga e sekcjone të komandueme përkatsisht nga kapitena, nga oficera epror, nga kaptera dhe reshtera dhe jashtëzakonisht nga tetar” shkruan Shkoza te “Financat e Shqipnis”

Referuar të dhënave të mesit të viteve ’30 rezulton se në përbërje të rojes së kufirit ishin 1100 roje, 100 tetarë, 30 kaptera, 12 kapitenë të klasit të parë e të dytë, 5 majorë e 1 kapiten etj.

Pushtimi italian dhe krijimi i “Guardia di Finanza Albania”

Pas pushtimit italian të vendit me 7 prill 1939, aktii bashkimit të Shqipërisë me Italinë do të sillte edhe shkrirjen e strukturës shqiptare të kufirit që u bë pjesë e “Guardia di Finanza”. Pak ditë pas pushtimit të vendit, me 30 prill 1939 u krijua komanda e “Guardia di Finanza Albania”, si filial i kësaj strukture në Itali.

Detyrat që iu besuan kësaj strukture ishin shërbimet fiskale, roli i policisë ushtarake dhe e ruajtjes ushtarake të kufirit.

Me 6 janar të vitit 1940, në bazë të dekretit të mëkëmbësit të mbretit në Shqipëri, “Guardia di Finanza” e Shqipërisë varej direkt nga komanda superiore e trupave ushtarake që ishin në Shqipëri, përsa i përkiste çështjeve të disiplinës, organizimit dhe angazhimit ushtarak dhe nga komanda e përgjithshme e “Guardia di Finanza” në Romë sa i përkiste çështjeve teknike e administrative.