Categories: HISTORI/ARKEOLOGJIKURIOZITETE

Përdorur për të bërë magji, arkeologët zbulojnë ‘pllakën e mallkuar’ 3200-vjeçare

Rëndësia e pllakës qëndron në potencialin e saj për të përmbajtur mbishkrimin më të hershëm të emrit hebraik për Perëndinë. Nëse konfirmohet, ky zbulim mund të riformësojë të kuptuarit tonë për shkrimin dhe besimet e lashta hebraike.

Mbishkrimi u gjet gjatë gërmimeve në malin Ebal, një vend i përmendur në Bibël si pjesë e udhëtimit të izraelitëve nga Egjipti i lashtë. Sipas Biblës, Moisiu duhej të ndërtonte një altar në mal pasi i nxori izraelitët nga skllavëria, por atij iu ndalua hyrja në Tokën e Premtuar për shkak të rebelimit të tij. Joshua, pasardhësi i Moisiut, thuhet se ka ndërtuar altarin në malin Ebal, duke përtërirë Besëlidhjen me izraelitët.

Arkeologu Adam Zertal fillimisht e kishte zbuluar altarin më shumë se 17 vjet më parë, i përbërë nga gurë të grumbulluar të vendosur në drejtim të majës. Së fundmi, një ekip u kthye në vendgërmim për të vazhduar punën e Zertalit.

Zbulimi i vitit 2019 i pllakës së plumbit mes materialeve të lëna nga ekspeditat e mëparshme i habiti arkeologët. Fleta e palosur, e ngjashme me një broshurë të vogël me dy faqe, përmbante një mbishkrim të fshehtë. Edhe pse disa studiues besojnë se mbishkrimi mund të lidhet me mallkimet, të tjerët mbeten skeptikë. Një studim i kohëve të fundit sugjeroi se pllaka ishte përdorur si një karrem peshkimi, ndërsa një radiografi zbuloi gdhendje për shkak të kushteve atmosferike, por pa mbishkrime.

Pavarësisht skepticizmit, zbulimi hap rrugë për të eksploruar shkrimin e lashtë hebraik dhe besimet fetare nga një periudhë shumë më e hershme sesa mendohej më parë.