Emrat Apë edhe Abë nuk janë huazime, por emra burimorë të shqipes së lashtë

Abdulla Mehmeti

Gjuhësi

EMRAT APË DHE ABË NUK JANË HUAZIME, POR EMRA BURIMORË TË SHQIPES SË LASHTË

Një fjalë e rrallë, e cila pak përdoret në gjuhën shqipe, përveç në disa të folme në vendbanimet e zonave të thella malore, ku banojnë shqiptarët, është emri APË-APA, siç quhen pleqtë më të moshuar të familjes, fisit ose të lagjes. Fjalori i gjuhës së sotme shqipe e jep këtë shpjegim:

APË m. krahin.

1. Vëllai i madh.

2. Emër që përdorin fëmijët për babanë.

Ky emër nënkupton një plak të moshuar, babanë e madh, babën e babait, gjyshin, jo vëllanë e madh siç thuhet në fjalor, aq më pak këtë emër e përdor ndonjë fëmijë për babanë e tij.

Në lidhje me këtë emër duhet të përmendim edhe se, për gjininë femërore varianti për gjininë femërore, për gjyshen, loken e madhe, në shqipen e lashtë është përdorur: ABË-A, të cilën disa gjuhëtarë shqiptarë gabimisht e trajtojnë si emër i huazuar i gjuhës shqipe nga osmanishtja, ose turqishtja e sotme, siç i trajtojnë edhe shumë fjalë të tjera, duke harruar se asnjëherë një gjuhë e lashtë nuk mund të huazojë fjalë nga një gjuhë më e re, por ka ndodhur e kundërta.

Do të ishte mirë, ata që merren me probleme të gjuhës dhe huazimeve, të mos lëshohen në vlerësime dhe shpjegime të ngutshme e të gabuara, pa u konsultuar me specialistë të mirëfilltë të kësaj fushe, sepse kështu më tepër i sjellin dëme gjuhës amtare se sa dobi.

(4 shtator 2023) /Trungu & InforCulture