G R U D A (Nga galeria e veprës së Edith Durham)

Gruda është një fis me një bajrak, i vendosur ndërmjet lumit Cem dhe kufirit të vjetër me Malin e Zi. Në veri të tij është Trepshi, ndërsa në jug Hoti. Trepshi ka qënë pjesë e grupit të Malësisë së Madhe derisa ju dha Malit të Zi me 1878.

Me 1908, gruda përbehet nga rreth pesqind shtëpi. Një shtëpi përafersisht llogaritet me tetë deri dhjetë vetë.

Nga këto zjarre, mbi tetedhjete e ndjekin prejardhjen nga Berisha, dmth janë vendës.

Të tjerët thonë se janë të prejardhjes Dielli, dhe jane shperngulur nga Bosnjë- Hercegovina e sotme. Kisha e Grudës është ndërtuar para 380 vjetesh, me mbërritjen e tyre. Kjo datë mbase i korespondon kohës kur turqit aneksuan Bosnje- Hercegovinen.

Fiset Dielli e Berishë martohen me njëri-tjetrin.

Gjysma e fisit është katolike e gjysma muslimane. Tani, (pas Luftës Botërore), Fisi është shpërndarë e pjesërisht shkatërruar. Fuqitë e Mëdha ja dhanë me 1913 Malit të Zi , si shpërblim lufte, në kundërshtim me aspiratat dhe kerkesat e popullit. Vendi më pas u shkretua, shumë banorë ikën refugjatë në Shkodër. Ata që nuk u zhvendosen edhe pas Luftës trajtohen keq nga ardhacakët serbë, si ata muslimane dhe katolike. Një gruaja i shkulen unazat nga gishti thjesht se ishte katolike.

Ashtu si ne kohen e turqve, një armik i ri po bën dhunshëm shkombtarizimin e shqiptarëve.

Mis Edith Durham

( Prejardhja e disa fiseve dhe disa Kanune e zakone të Ballkanit. ” Grupi i Malësisë së Madhe”.)