15 tetor 1582, vitit kalendarik iu hoqën 10 ditë, për të korrigjuar një gabim në përllogaritje.
Kujtohi pak shprehjet që hasen ende në shqip: “kalendar allafrënga” dhe “kalendar allaturka”, ose “kalendar i ri” dhe “kalendar i vjetër”. Në thelb, bëhet fjalë për dy prej kalendarëve më të përdorur në Kontinentin e Vjetër (dhe jo vetëm): Kalendarin Gregorian (i riu) dhe Kalendari Julian (i vjetri, dhe nuk lidhet me Turqinë, por me perandorin Jul Cezar të Romës). Është e njohur, tashmë, se këta dy kalendarë sot ndryshojnë me 14 ditë mes tyre, ku Gregoriani është 14 ditë më parë e Juliani (kujtoni, për shembull, Ditën e Verës, të cilën, ndonëse shqiptarët e festojnë në data të ndryshme, vetëm atë që përputhet me Kalendarin Julian e kemi shpallur Festë Kombëtare).
Që prej shekullit VIII dijetarë të ndryshëm, si benediktini Bede, Frencis Beikën, Dante Aligieri, etj., kishin vënë re nevojën e një kalendari të ri. Por vetëm më 1582 ishin gati të gjitha përllogaritjet për korrigjimin e gabimit. Kështu, Papa Gregori XIII, vendosi që pas datës 4 tetor 1582 nuk do të vinte data 5 tetor, por 15 tetor, duke korrigjuar gabimin e ndodhur që prej shek. XIII. Sipas kalendarit të ri, çdo vit që pjesëtohet me 400 do të jetë vit i brishtë, duke shtuar 1 ditë pas datës 28 shkurt. Papa Gregori e vuri re gabimin e Kalendarit Julian teksa i duhej të llogariste datën e Pashkëve. Meqenëse të dy kalendarët, si ai Julian, si ai Gregorian, janë kalendarë diellorë, përllogaritja e tyre bazohet mbi rrotullimet e tokës qark diellit.
Ndaj dhe, për të ilustruar këtë ngjarje dhe këtë datë, sjellim këtu disa imazhe nga “Breve trattato gnomonico d’orologi solari”, kopjuar më 1843, dorëshkrim i ruajtur në Arkivin Qendror Shtetëror. Është shkruar në italisht, në 51 fletë letre me përmasa 252 x 175 mm nga një kopist anonim. Teksti shpjegon se çfarë është ora diellore, si funksionon, si ndërtohet dhe si lexohet, pasi orientimi nuk na nevojitet vetëm në errësirën e natës, por edhe në dritën e ditës.
Burimi: Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave
Nis punën projekti Beyond Epica në Antarktidë. Është pasues i misionit të parë Epica dhe…
Ngjyrat janë një pjesë thelbësore e botës tonë, të pranishme në gjithçka që na…
Mpirja është ndjenja kur vështirë se mund të ndjeni diçka në një pjesë të…
Çokollata, një nga ëmbëlsirat më të dashura në botë, ka një histori të gjatë…
Në ditët e sotme, kërkimi për ndihmë psikologjike është një hap i rëndësishëm për…
Alfred Bernhard Nobel ishte njeriu, vizioni dhe fondet e të cilit çuan në çmimet…