Studim i ri: Si na shpëton nga depresioni zgjimi herët në mëngjes

Zgjimi në mëngjes mund të jetë një shpëtim për ata që rrezikojnë nga depresioni, sipas hulumtimit të ri nga revista shkencore JAMA Psychiatry.

Një studim, që u zhvillua me  840,000 vullnetarë nga studiuesit në Universitetin e Colorado Boulder dhe Institutin Broad në MIT dhe Harvard gjeti disa nga provat më të forta që kronotipi (prirja e një personi për të fjetur në një kohë të caktuar) ndikon në rrezikun e depresionit.

“Ne kemi ditur për një kohë të gjatë, se ekziston një marrëdhënie midis kohës së gjumit dhe humorit apo gjendjes psikologjike. Por një pyetje që shpesh dëgjojmë nga klinikët është: Sa shpejt t’u sugjerojmë pacientëve tanë të zgjohen për të parë përfitime shëndetësore?” Kjo u deklarua nga autori kryesor i studimit, Celine Vetter, Asistent Profesor i Fiziologjisë në CU Boulder.

“Ne zbuluam se edhe një orë zgjim më herët ishte e lidhur me një rrezik dukshëm më të ulët të depresionit,” shtoi ai.

Studimet e mëparshme vëzhguese kanë treguar se ata që qëndrojnë zgjuar vonë dhe zgjohen vonë kanë dy herë më shumë gjasa të vuajnë nga depresioni sesa ata që zgjohen më herët, pavarësisht nga sa orë flenë. Por për shkak se çrregullimet e humorit mund të prishin modelet e gjumit, studiuesit e kanë pasur të vështirë të deshifrojnë se çfarë i shkakton ato.

Studime të tjera, sipas iatropedia.gr, kishin madhësi të vogla të mostrave, bazoheshin në pyetësorë nga një moment i vetëm ose nuk merrnin parasysh faktorët e mjedisit që mund të ndikojnë si në kohën e gjumit ashtu edhe në disponimin, duke prodhuar rezultate potencialisht konfuze.

Në vitin 2018, u botua një studim i madh afatgjatë i 32,000 infermierëve që tregoi se ata që zgjoheshin herët në mëngjes kishin deri në 27% më pak të ngjarë të zhvillonin depresion. Por kjo shtron pyetjen: Çfarë do të thotë të zgjohesh herët? Sa herët është “herët”?

Si ndikojnë gjenet kur zgjoheni në mëngjes

“Gjenet tona përcaktohen nga dita kur kemi lindur, kështu që disa nga predispozitat që ndikojnë në llojet e tjera të kërkimit epidemiologjik kanë tendencë të mos ndikojnë në studimet gjenetike”, tha bashkëautor i studimit Iyas Daghlas i Shkollës Mjekësore të Harvardit.

Më shumë se 340 variante të zakonshme gjenetike, duke përfshirë variante në të ashtuquajturin “gjen i orës” PER2, dihet se ndikojnë në kronotipin e një personi dhe gjenetika shpjegon 12-42% të arsyeve pse kemi tendencë të zgjohemi atëhere kur zgjohemi.

Studiuesit vlerësuan qindra mijëra pjesëmarrës dhe zbuluan se rreth një e treta e tyre menduan se ishin “të tipit të mëngjesit”, 9% thanë se ishin “vampirë” që flenë dhe zgjohen vonë dhe pjesa tjetër ishin diku në mes. Në total, mesatarisht shkuan për të fjetur në 23:00 dhe u ngritën në 06:00.

Studiuesit më pas iu drejtuan një shembulli tjetër që përfshinte informacionin gjenetik së bashku me regjistrat anonimë mjekësorë dhe të dhënat e recetave dhe hulumtimet mbi diagnozat e çrregullimit të madh depresiv.

Duke përdorur teknika të reja statistikore, ata pyetën veten: A kanë rrezik më të ulët të depresionit pjesëmarrësit me variante gjenetike që i predispozojnë ata të zgjohen më herët?

Përgjigja doli të ishte PO!

Konkretisht, të shkosh në shtrat dhe të zgjohesh një orë më parë kishte një rrezik 23% më të ulët të depresionit të madh.

Nuk është e qartë nga studimi nëse ata që tashmë zgjohen herët në mëngjes mund të përfitojnë nga ngritja edhe më herët.

Çfarë mund ta shpjegojë këtë lidhje midis depresionit dhe modeleve të gjumit?

Disa studime tregojnë se rritja e ekspozimit ndaj dritës gjatë ditës çon në një numër efektesh hormonale që mund të ndikojnë në gjendjen shpirtërore.

Të tjerët vërejnë se të kesh një orë biologjike, ose një ritëm cirkadian, që është në një tempo tjetër nga të tjerët mund të jetë dëshpëruese.

“Ne jetojmë në një shoqëri të krijuar për njerëzit e mëngjesit. Personat e natës ndjehen sikur janë në një gjendje të vazhdueshme koordinimi të dobët me këtë orë shoqërore,” tha Daghlas.

Ai thekson se një gjykim i madh i rastësishëm klinik është i nevojshëm për të përcaktuar përfundimisht nëse të shkuarit në shtrat më herët mund të zvogëlojë depresionin. “Por studimi i tanishëm sigurisht ndryshon peshën e të dhënave për të mbështetur efektin shkakor të sinkronizimit të gjumit me depresionin,” tha ai.