Një biografi e shkurtër e deputetit osman Fuad Pashë Prishtina – Gjinolli

Nga: Agron Islami

Në vitet ‘60 të shekullit XIX, Sulltan Abdylhamiti II (1876-1909) dha urdhër që të hartohen dosjet e nëpunësve shtetërorë. Meqenëse kjo ishte një praktik e re për administratën osmane, u themelua një komision o veçantë i cili, për realizimin e urdhrit sulltanor, fillimisht kërkoi nga punonjësit që të dorëzojnë jetëshkrimin e tyre në formë CV-je, duke u zotuar për saktësinë dhe se, në rast të informacionit të rrejshëm, do të përballeshin me drejtësinë. Si rezultat i këtij vendimi, sot ekzistojnë me mijëra dosje të zyrtarëve osmanë.

Në mesin e këtyre dosjeve kemi hasur edhe atë të Fuat Pashë Gjinollit, të birit të Abdurrahman Galip Pashë Gjinollit. Dosje e cila përshkruan në detaje gjithë veprimtarinë e Fuat Pashës, i cili rrjedh nga një familje  e njohur që ka udhëhequr me Vilajetin e Kosovës gjatë shekullit XIX; familje që prapa vetës kanë lënë vepra prej objektesh në gjithë trevën e Vilajetit të Kosovës dhe më gjerë – duke filluar nga Xhamia e Jashar Pashës në Prishtinë, pastaj konakëve në Gjilan, Shkup e Nish. Abdurrahman Galip Pashë Gjinolli ishte një nga Mytesarifët e Beratit, Sirozit etj.; ishte njëri nga themeluesit e parë të Rushdijes së Parë (Shkollë e mesme e ciklit të ultë) në Prishtinë të cilën e ngriti në vitin 1861 (shih. Agron Islami – Prishtina në Histori).

Hysejn Fuad Pasha, i lindur më 11 nëntor 1866 në Stamboll, pas shkollimit fillor dhe mësimit plotësues të shkencave fetare islame, shkollimin e mesëm (të ulët) e vazhdoi në lagjen Fatih të Stambollit. Si pjesë e programit arsimor përmenden lëndët e gjuhëve arabe, perse e frënge, pastaj lëndë nga shkencat ekzakte, sociale dhe ekonomike – si matematika, gjeometria, gjeografia, kontabiliteti etj. Megjithëse për shkaqe të panjohura për ne nuk arrin që të diplomohet në këtë shkollë, dosja e tij dëshmon se ai shkollimin e tij e vazhdoi në Mejtepin Perandorak. Dosja në fjalë specifikon edhe nivelin e njohjes së gjuhëve. Sipas kësaj, Fuad Beu shkroi në gjuhën osmane, ndërsa gjuhën shqipe dhe bullgare i fliste rrjedhshëm dhe sigurisht që kishte një bazë të mirë edhe të gjuhëve orientale (arabe e perse) dhe të asaj frënge.

Si rezultat i prejardhjes, ai gjithë karrierën e tij e kishte e bërë në departamente të ndryshme të shtetit. Qysh në moshë të re kishte filluar stazhin në njërën nga zyrat më të rëndësishme të administratës osmane të shekullit XIX – siç ishte ajo e Tanzimatit, ku hartoheshin projektligjet dhe marrëveshjet ekonomike që perandoria bënte me kompani (firma) të huaja – për të vazhduar me kontribute në fushën e akademisë ushtarake ku Hysejn Fuad beu kishte treguar aktivizëm të theksuar, për çfarë ishte shpërblyer me medaljone perandorake (siç ishte praktikë e kohës). Ai ishte pjesëmarrës në Betejën e Domokos (1897) kundër grekëve, ku kishte luajtur rol të rëndësishëm edhe në mobilizimin e mbi një mijë vullnetarëve nga rajoni i Prishtinës dhe Mitrovicës e që, siç kuptohet nga dosja e tij, këta pjesëmarrës shqiptarë kishin ndryshuar rrjedhën e kësaj beteje të rëndësishme për osmanët. Falë kontributit të vyeshëm në beteja kundër grekëve, Sulltani e kishte dekoruar disa herë me nishane perandorake. /Telegrafi/

Kontributi i tij në administratën e Perandorisë osmane bëri që ai në moshën 34-vjeçare të emërohej bejlerbej (guvernator) i Rumelisë (tokat osmane në Evropën Juglindore/Ballkani i sotëm). Po ashtu, si rrjedhojë e prejardhjes së tij dhe peshës që familjarët kishin te popullata e Vilajetit të Kosovës, zgjidhet deputet i Prishtinës në Parlamentin e dytë Osman (1908). (përkthimin e plotë të dosjes shih: Dosja e Hysejn Fuad Pashë Gjinollit). /Telegrafi/