Kush janë akademikët e famshëm shqiptarë të Athinës?

Por jo vetëm Akademia e Athinës u krijuan nga shqiptarët. Shumë shkencëtarë shqiptarë kontribuan në shkencë dhe u bënë akademikë të njohur në Greqi.

Kush ishin profesorët e famshëm shqiptarë që u bënë pjesë e Akademisë së famshme të Athinës?

Këtë kërshëri na e plotëson historiani Arben Llalla me hulumtimet e tij të kujdesshme dhe me punën e palodhur që kryen në vlerësimin e çështjes shqiptare në Greqi.

Dhimitër Egjiniti (1862-1934)

Dhimitër Egjiniti është nga një familje e lavdishme detare arvanitase, që ishte vendosur në Egjina. Babai i tij quhej Dionis Panajotu. H. Haxhi, që e ndryshoi në Egjiniti mbiemrin.

Pothuaj gjithë pasurinë e tij ia fali shtetit grek. Është ai që në testamentin e tij la të hollat dhe u ndërtua spitali i sotëm “Egjiniot”.

Bir i këtij mjeku të madh është Dhimitër Egjiniti, që lindi në Athinë më 1862.

Pas mësimeve në gjimnaz, u regjistrua në seksionin e matematikës të Insitutit Filozofik të Universitetit të Athinës dhe mandej me bursë të këtij universiteti, studioi për Astronomi në Sorbonë dhe në Londër.

Më 1888 Harrilla Trikupis u informua për këtë vlerë shkencore, e ftoi të vinte në atdhe dhe e emëroi Drejtor të Asteroskopios (Qendër Vëzhguese Astronomike).

Më 1896 u bë profesor i Astronomisë në Universitetin e Athinës. Asteroskopi i Athinës ia dedikon ekzistencën dhe formën e tij e deri sot Dhimitër Egjinit aq sa mund ta quajnë atë me emrin Dhimitër Egjiniti.

Është themelues i Akademisë së Athinës dhe një nga të parët autorë të saj. Në vitin 1929 ishte kryetar dhe më 1933-1934 sekretar i përgjithshëm i Akademisë së Athinës. Vdiq më 1934.

Angjello Gjini (1895-1828)

Gjinët janë familje e madhe arvanitase që ishin vendosur në ishullin Speca. Historia e familjes Gjini nis që përpara Revolucionit të 1821.

Gjyshi i Angjelo Gjinit, Antonio Gjini, kapedan me anijet e veta, ndërmori më 1793 të mbartë nga Stambolli në Francë, nëpunësin e lartë me mision special, duke thyer bllokadën e bregdetit të Francës, që i ishte inponuar atëherë.

Gjini,natyrisht, ia doli mbanë, por anija e tij u përplas dhe u shkatërrua. Atëhere mbledhja e Konventës në Francë votoi dhe i dhuruan një tjetër anije, por i hëngrën shpërblimet e premtuara. I kësaj familje është pasardhës Angjelo Gjini.

Angjelo Gjini u lind në Speca më 1895, studioi në Gjermani, në Universitetin Politeknik të Oresdenit.

Harrilla Trikupi e ftoi të vinte në Greqi. Angjelo Gjini është krijuesi i vërtetë dhe organizuesi i Universitetit Politeknik “Meçovio”, që mban edhe sot trajtën që i dha ky shkencëtar i ndritur arvanitas.

Mund të themi pa frikë se Universiteti i Athinës, siç është sot, është vepër e Angjelo Gjinit, që veç të tjerave, dha mësim deri më 1928, kur vdiq.

Angjelo Gjini është ndër më të parët akademik i Akademisë së Athinës.

Sotiri Skipi (Shqipi) (1881-1952)

Sotiri Skipi është nga familja e lënduar epirotase e arvanitasve, Skipidë, që ishin komitë kryengritës.

Në luftën për liri të kombit dhanë një kontribut të pallogaritshëm.

Morën pjesë në daljen nga Mesologji, në Rumeli, me arvanitasit nga e njëjta farë e Karaiskaqit, në Poloponez, në Neokastro dhe kudo ku i thërriste detyra për lirinë e atdheut të tyre, Greqinë.

Disa Skipidë patën lumturinë ta shikojnë të lirë atdheun për të cilën derdhën kaq gjak dhe e nderuan disi veçanërisht.

Nga këta Skipidë (Shqipë) ishte Sotir Skipi që lindi në Athinë. Fatkeqësitë në jetë bën që ai të emigronte në Paris, ku jetoi për shumë vjet. Atje u përzie me shkrimtarë dhe ndoqi mësimet estetike dhe letërsie. Ishte mik i ngushtë i Zhan Moreasit, i Pol Farit, etj.

Në Athinë botoi revistën ‘’Akritasi’’. Më 1922 u nderua me çmimin e Letrave dhe Arteve dhe më 1929 e emëruan sekretar i përgjithshëm i shkollës së Arteve të Bukura.

Mori pjesë në Rezistencë gjatë pushtimit nazist. Më 1946 u zgjodh Anëtar i Akademisë së Athinës. Vdiq më 1952 në Francë, ku kalonte zakonisht stinën e verës.

Gjeorgjio Sotiriu (1880-1965)

Gjeorgjio Sotiriu lindi në një familje arvanitase në Speca më 1880. Pas shkollës, studioi në Fakultetin Teologjik në Universitetin e Athinës.

Mandej shkoi në Gjermani dhe Austri, ku u mor posaçërisht me historinë e artit bizantin dhe mbishkrimet e kësaj kohe.

Deri në vitin 1923 punoi në gjimnaze, dhe më vonë mori drejtimin e Muzeut Bizantin të Athinës.

Më 1924 u zgjodh Profesor i arkeologjisë Kristiane dhe i mbishkrimeve në Fakultetin Teologjik të Universitetit të Athinës, deri më 1961.

Më 1926 u zgjodh Akademik dhe më 1941 u zgjodh kryetar i Akademisë së Athinës.

Gjatë jetës mori çmime të larta. U bë antar i Akademisë së Rumanisë, i Akademisë Dei Lincei të Romës, i Fakultetit Arkeologjik të Berlinit, Vjenës dhe Pragës.

U nderua me shumë medalje dhe vlerësime. Gjeorgjio Sotiriu ishte një vlerë shkencore me famë ndërkombëtare.

Vdiq më 1965 në Athinë.

Spiridon Doda (1878-1958)

Është nga familje luftëtarësh të Hidrës.

Janë të njohura bëmat heroike të gjyshit të tij, Spiro Doda, që luftoi me trimëri të veçantë turqit e ngujuar në Akropoli.

Spiridon Doda lindi në Athinë më 1878 dhe, pas gjimnazit, vazhdoi Universitetin e Athinës dhe më pas ndoqi studimet në Gjermani dhe Holandë.

Më 1925 u bë profesor i Farmakologjisë Eksperimentale, dhe më 1927 u bë profesor i Fiziologjisë Eksperimentale dhe dha mësim deri më 1947, kur u tërhoq.

U zgjodh anëtar i Akademisë së Athinës më 1913 dhe kryetar i saj më 1943-1944.

Gjatë pushtimit gjerman ndihmoi për shpëtimin e grekëve dhe çifutëve dhe u ndoq prej pushtuesit.

Vdiq më 19 nëntor 1958.

Kostandin Horemi (1898-1966)

Arvanitas nga Klementi i Karintias. Lindi më 1898, pas gjimnazit studioi në Fakultetin e Mjekësisë në Universitetin e Athinës.

Më 1923, shkoi në Berlin, ku punoi mjek në kopshtin Bashkiak të fëmijëve dhe më 1929 u bë drejtor i këtij kopshti.

Më 1935 zgjidhet pedagog i rregullt i Universitetit të Athinës, dhe më 1958 u bë anëtar i Akademisë së Athinës.

Një nga veprimtaritë më të suksesshme të tij si mjek ishte lufta me tuberkulozin tek fëmijët, me anemikët dhe shumë kërkimeve të rëndësishme me qëllim verifikimin e shëndetit të fëmijëve grekë.

U ekzaminuan 65.000 fëmijë dhe punimi u ndërpre sepse Horemisi u kap nga gjermanët pushtues.

Ndër punët e tij serioze shkencore janë studimet pediatrike. Nuk arriti ta plotësojë veprën e vet deri në fund. Vdiq më 1966.

Aleksandro Diomidi (1875-1950)

Aleksandro Diomidi rrjedh nga një familje e madhe e pasur arvanitase, që zbriti nga Epiri dhe u vendos në ishullin Speca.

Ushtruan detarinë, dhe bënin tregti në Mesdhe. Mbiemri fillestar ishte Qiriako dhe e ndryshuan që të ruhen emrat klasikë grekë.

Në kryengritjen e 1821 dhanë të gjithë pasurinë e tyre . Është fjala për një prej familjeve më të ndritura arvanitase.

Aleksandër Diomodi është edhe nipi i juristit të shquar Diomid Qiriaku dhe bir i Nikolla Diomidis Qiriaku.

Aleksandër Diomidi lindi më 1875. Vazhdoi Fakultetin Juridik në Universitetin e Athinës dhe, në vazhdim, në Francë dhe Gjermani.

U bë ministër i Ekonomisë më 1913, ministër i Drejtësisë më 1918, ministër i Jashtëm më 1922, drejtor i Bankës Kombëtare, Kryetar i Këshillit të lartë ekonomik etj.

Më 1945 u bë anëtar i Akademisë së Athinës. Vdiq më 1950.

Vasil Egjiniti (1875-1959)

Vasili është nga e njëjta familje e Dhimitër Egjinitit.

Vasil Egjiniti lindi në Athinë më 1875. Pas studimeve në Fakultetin e Filozofik të Athinës, vijoi studimet në Paris.

Më 1904 u caktua profesor i matematikë-fizikë në Universitetin e Athinës ku dha mësim deri më 1947.

Studimet e tij në Mekanikë, Elektrikë, Meteorologji dhe Astronomi janë shumë të rëndësishme. Zhvilloi një veprimtari të vyer drejtuese adimistrative në Universitetin e Athinës, kryesisht në sektorin ekonomik.

Ia doli të ndërtojë sallën e laboratorit dhe të rregullojë çështjen ekonomike të Universitetit në periudhën e vështirë të pushtimit gjerman.

Më 1952 u bë Akademik i Akademisë së Athinës.

Vdiq në vitin 1959.

Maksim Miçopulos (1897-1968)

Është nga familje e mirëfilltë arvanitase. Mbiemri i mëparshëm i familjes ishte Rizos.

Familja Miçopulos u shpërngul nga Epiri dhe me familjet e tjera arvanitase u vendos në Peloponez, që atëherë ishte plotësisht i banuar me arvanitas.

Nga kjo familje vjen Maksim Miçopulos. Është biri i Konstandin Miçopulos që themeloi Muzeun gjeologjik mineral të Universitetit të Athinës.

Maksi lindi në Athinë më 1897. Studioi shkenca natyrore në Universitetin e Athinës dhe u specializua në Mynih të Gjermanisë për gjeologji dhe paleontologji.

Më 1939 u bë pedagog i gjeologjisë dhe paleontologjisë në Universitetin e Athinës. Në vitin 1947 ishte profesor në Universitetin Politeknik.

Më 1955 bëhet Akademik. Me rëndësi janë kërkimet e tij profesionale për të cilat u dekorua nga Akademia e Athinës.

Vdiq më 1968.

Vasil Malamos (1909-1973)

Nga viti 1550 Malamët janë një familje luftëtarësh nga Epiri. Një Malamos u orvat të pushtojë me njërëzit e vet Artën dhe Janinën. Shumë Malanë ishin komitë dhe kapedan çetash.

Jorgo Malamos ishte komandant i një grupi suliotësh dhe u nderua nga Kopodistria.

Pasardhës i kësaj familje është Vasili Malamos i cili lindi në Athinë në vitin 1909. Ai studioi në fillim në mjekësi në Athinë dhe më vonë në Hamburg.

Punoi në Universitetin e Hamburgut, të Frankfurtit, dhe pranë zbuluesit të penicilinës A. Fleming. Shkoi në Brazil për kërkimet në fushën e sëmundjeve tropikale.

Më 1953 u bë pedagog në Universitetin e Athinës dhe drejtor i Spitalit në Athinë.

U bë Akademik më 1970, dhe vdiq më 1973.

Vlera shkencore e tij është e njohur botërisht, ndaj ai u propozua të drejtonte punimet e mjekësisë qelizore dhe Biologjike, që u mbajtë në Athinë, por atë vit ai vdiq.

Dhimitri Kaburoglu (1852-1942)

Mbiemri Kaburoglu është i mëvonshëm. Preardhja e familjes së Dhimitrit është nga Stambolli, por që ishin në fillim familje e madhe arvanitase nga Epiri.

I pari që mori mbiemrin Kaburoglu ishte baba Kuruzo, dhe turqit e quajtën Kaburoglu-bir i kurizos dhe qysh atëherë u mbeti mbiemri Kaburoglu.

Gjithë parardhësit janë njerëz të shquar të kohës dhe gratë me të cilat u martuan ishin nga familje zyrtare të Fanarit (Stamboll).

Babai, Grigori, boton revistën ”Efterpi” dhe nëna e tij, Marina Jeronda boton “Përralla dhe fjalë të urta Athinare”.

Dhimitër Kaburoglu studioi për drejtësi në Athinë, punoi si avokat dhe më pas hyri në fushën e drejtimit të punëve publike. U mor me letërsi dhe punoi si drejtor i revistës “Java”.

Shkroi tregime, drama, komedi, romane dhe histori. U mor veçanërisht me Athinën e epokës së vet dhe u mbiquajt dhe “Athineograf”.

Në vitin 1927 bëhet Akademik. Vdiq më 1942.

Teofil Voreas (1873-1954)

Teofili lindi në Marusi në vitin 1873. Është nga familja arvanitase e Marusit. Pasi mbaroi studimet e larta u dallua për rezultatet, ndaj u caktua ndihmës i Profesor Dhimitër Egjinitit në Asteroskopin e Athinës.

E tërhoqi Filozofia dhe Teologjia. Studioi në Fakultetin Filozofik-Teologjik në Universitetin e Athinës.

Më 1912 u caktua pedagog i Filozofisë në Universitetin e Athinës ku dha mësim deri në vitin 1939 dhe si pedagog nderi deri më 1946-1949.

Nga viti 1913 deri më 1925 u përpoq për krijimin e laboratorit psikologjik ku u bënë mjaft kërkime eksperimentale serioze.

Më 1926 u bë Akademik dhe më 1936 kryetar i Akademisë së Athinës.

Vdiq më 1954.