SS Linz, “Titaniku austriak” që u fundos në brigjet shqiptare

Tragjedia detare ku mbetën të vdekur 2700 civilë dhe ushtarakë

Ajo është cilësuar dhe si një nga tragjeditë më të mëdha detare të historisë. Për më tepër se 100 vjet skeleti i saj me gjithçka kishte brenda prehet në ujërat detare shqiptare. Ndërkohë, mbetjet e anijes së madhe transportuese u zbuluan në Dhjetor 2000 nga zhytësit austriakë në një thellësi prej 45 metrash…

…102 vjet më parë gjatë Luftës së Parë Botërore, anija “Linz” e mbiquajtur dhe si “Titaniku austriak” do të lundronte nga Kroacia drejt brigjeve të Durrësit me mbi 1003 persona të regjistruar në bordin e saj që ishin ushtarë, personel i kryqit të kuq, si dhe shumë robër lufte.

Udhëtimi i fundit

Lufta e Parë Botërore ishte në vitin e fundit por ende nuk kishte përfunduar. Mesnatën e 19 marsit të vitit 1018, anija transportuese e marinës Austro-Hungareze Linz, e cila ishte nisur nga Rjeka e Kroacisë po i afrohej Durrësit. Vetëm 7.4 kilometra në veriperëndim të Kepit të Rodonit transportieri u godit nga një silurë. Ky është edhe një nga versionet, pasi një i dytë pretendon se anja kishte hasur në një minë. Paniku ishte i madh, pasi në bordin e anijes ndodheshin me qindra njerëz, civilë e ushtarakë që duhet të zbrisnin në port.

Në panikun e çmendur, ishte e pamundur të organizoje shpëtimin e njerëzve që ndodheshin në bord. Më kot oficerët e anijes bërtisnin: “Gratë së pari!”. Askush nuk i dëgjoi. Madje paniku nuk u zbut as kur oficerët e anijes u përpoqën të ndalonin ushtarët në panik me të shtëna arme. Turma e pavetëdijshme u hodhën sipër njëri tjetrit për të marrë varkat e shpëtimit. Vetëm 20 minuta pas shpërthimit i janë dashur anijes transportierit të madh që të përfundonte 30-40 metra poshtë sipërfaqes së ujit, e të përplasej me fundërrinën e Adriatikut.

Mbi sipërfaqe, me dhjetëra njerëz që kishin arritur të dilnin po kërkonin ndihmë, ndërsa shumë të tjerë anija i kishte marrë me vete. Vetëm 300 persona u arrit të shpëtohen. Shkaqet e vërteta të mbytjes nuk do të sqaroheshin dot kurrë.

Itinerari Rjeka-Durrës

Itinerari ishte rruga e zakonshme nga Rijeka për në portin e Zelenikës në Gjirin e Kotorrit, dhe prej andej anija merrte rrugën për në Durrës. “Lins” kryesisht transportonte trupa, dhe në udhëtimin e saj të fundit dërgonte përforcime në frontin shqiptar, ushtarë që ktheheshin nga liridalja si dhe 413 robër italianë të luftës. Kishte 30 gra midis udhëtarëve, që ishin gra të oficerëve dhe infermiere të Kryqit të Kuq. Shumica e të burgosurve italianë të luftës vinin nga kampi i burgut Ostffyasszonyfa dhe drejtoheshin të punonin për ndërtimin e rrugëve në Shqipëri.

Anija “Lins” ishte nën komandën e Kapiten Tonello Hugo. Transportuesi zgjidhi litarët pasditen e 18 Marsin në 6:30 dhe u nis nga skela Zelenika. Nisja u zhvillua në një atmosferë pothuajse paqësore. Por fakti që nuk ishte një ekskursion u bë i qartë nga shoqërimi i armatosur, i një torpediniere, e cila, që nga çastin e nisjes, shoqëroi anijen nga afër përmes ujërave të rrezikshëm të Adriatikut.Lexo edhe :  ‘ Gati për 3 muaj’/ Ndryshimi rrënjësor vetëm në 21 ditë për ndërtimin e Spitalit të Fierit

Ndërsa ishte në udhëtim nga Rijeka në Durrës “Lins” shoqërohej gjithsesi nga nga tre anije të Marinës Austro-Hungareze: Kryqëzori “Balaton”, si dhe dy anije të tjera luftarake me silura TB-74 dhe TB-98. Madje sipas raportimeve në komandën e lartë ushtarake Austro-Hungareze, dhe TB-98 u sulmua nga një nëndetëse armike por pa sukses. Pas dëmtimit të “Lins”, “Balaton” dhe dy torpedinieret, apo thënë ndryshe “anijet me silurë”, arritën të shpëtonin 306 pasagjerë si dhe ekuipazhin.

Në bord

Anija kishte zyrtarisht në bord 1,003 pasagjerë, nga të cilët 413 ishin italianë të burgosur lufte që transportoheshin në kampe pune në Shqipëri. Pas një ndalese në portin e Zelenikës, Linz mendohet të ketë pasur në bord të paktën 3000 frymë.

Fillimisht u dha lajmi zyrtar se një total prej 697 pasagjerësh dhe ekuipazhi humbën jetën, përfshirë 283 italianë të burgosur lufte dhe një infermiere Ndërkombëtare të Kryqit të Kuq.

Por mendohet se anija mbante gjithashtu disa qindra pasagjerë të paregjistruar, kryesisht ushtarë austro-hungarezë që ktheheshin nga pushimi, të cilët hipën në Linz ilegalisht në Zelenika. Kjo do të nënkuptojë se numri i viktimave ishte shumë më i lartë se 697; disa vlerësime shkojnë deri në 2,700 njerëz të mbytur në ujrat e Adriatikut.

Të dhënat

“S/S LINZ” ishte një anije tregtare prej 3820 tonë, e ndërtuar në vitin 1909 dhe e zotëruar në kohën e humbjes së saj nga “Lloyd Austriaco” në Trieste, Itali. Linz u rekrutua nga ushtria austriake dhe përdorej për të transportuar trupa dhe të burgosur për në Shqipëri.

Anija kishte një gjatësi prej 105 metrash, e gjerë 13,3 metra, 3,819 GRT (tonazh i regjistrit bruto) nuk ishte një nga njësitë më të mëdha, por nuk ishte menduar për ujëra të largëta, dhe përfundoi kryesisht midis Trieste dhe postës dhe trafiku i udhëtarëve. Helika e tij e vetme mundësohej nga një motor me avull me 3.900 kuaj fuqi, i cili e lejoi atë të arrinte një shpejtësi të fortë 12.5 nyjesh.

Epilogu

Në qytetin e Durrësit është përurua pranë mureve të kalasë memoriali në përkujtim të 2700 viktimave të anijes “Loyd Linz” dhe anijeve të tjera të Marinës Austro-Hungareze, të cilët humbën jetën gjatë Luftës së Parë Botërore. Tragjedi të tilla kanë ndodhur edhe me disa anije të tjera austro-hungareze. Ky memorial ku shkruhet në tri gjuhë: shqip, gjermanisht dhe në gjuhën hungareze kujton pikërisht tragjeditë detare të asaj kohe me motivin: Përkujtoni ata dhe të vdekurit e të gjitha luftërave – fati i tyre na bën thirrje për pajtim.

Përgatiti: L. Veizi/ Fjala.al

Burimi: htenger.blog.hu/ wrecksite.eu/